Εχει καταφέρει να θεωρείται ένα με τη μουσική παράδοση των Βαλκανίων. Χάλκινα, τσιγγάνοι, Βούλγαροι, Ελληνες και κάπου εκεί ανάμεσα… ο Iggy Pop μπλέκουν σ' ένα πολύχρωμο γαϊτανάκι, που άλλοτε θυμίζει γάμο στη Γουμένισσα και άλλοτε μοιρολόγι μάνας από τη Σερβία.
του Αλέξανδρου Σαλαμέ, adisalames@yahoo. com
Με αφορμή τη συναυλία του στις 21 Ιουλίου στο Λόφο Σάνης, στα πλαίσια του 15ου Sani Festival, τον βρήκα και τον «τάραξα» στις ερωτήσεις.
Κύριε Μπρέγκοβιτς, τι σημαίνει να είστε Σέρβος; Αν έχεις γεννηθεί σε μία πατρίδα όπως η δική μου, που βρίσκεται σε μία συνεχή εναλλαγή απόγνωσης και αισιοδοξίας, καταλαβαίνεις τελικά πως η αλήθεια βρίσκεται μέσα σου. Η ίδια η ιστορία δε σου αφήνει περιθώριο να ελπίσεις σε κάτι περισσότερο.
Ισχύει ότι δεν ήσασταν ακριβώς αυτό που λέμε «μαθητής του πρώτου θρανίου»; Οντως. Παίζω από πολύ μικρός μουσική σε διάφορα συγκροτήματα και στα 17 μου έπαιζα μουσική σε ένα στριπτιζάδικο. Οπως καταλαβαίνεις, ένα αγόρι που έχει δει τόσες πολλές γυμνές γυναίκες από τα 17 του δεν έχει και πολλές πιθανότητες να γίνει καλός μαθητής.
Γνωρίσατε τις πρώτες σας επιτυχίες μέσα από ροκ μπάντες. Πώς συνδυάζονται τα χάλκινα και οι τσιγγάνοι με το «ηλεκτρικό» σας παρελθόν; H μουσική μου πάντα επηρεαζόταν από την παράδοση. Οπως εσείς έχετε στα δικά σας συγκροτήματα το μπουζούκι, έτσι και εγώ από μικρός χρησιμοποιούσα παραδοσιακά όργανα. Γενικά, δεν έχω την αίσθηση ότι στο παρελθόν έκανα και πολύ διαφορετικά πράγματα από αυτά που κάνω σήμερα. Είμαι ένας δημιουργός που πάντα θα επηρεάζεται από αυτό που λέμε «παράδοση». Η διαφορά βρίσκεται σε αυτό που θα προσθέσεις πάνω στην παράδοση.
Γιατί δε σας αρέσουν τα χειροκροτήματα στις συναυλίες; Δεν είναι ότι δε μου αρέσουν και δεν τα δέχομαι. Βιώνω με πολύ όμορφο τρόπο αυτές τις εκδηλώσεις θαυμασμού. Απλώς σε περιπτώσεις όπως συναυλίες που γίνονται για κάποιο σκοπό προτιμώ να μη γίνεται.
Τι φοβάται ένας άνθρωπος όπως εσείς με τόσο θετική ενέργεια στη μουσική του; Ενα από τα πιο τρομακτικά συναισθήματα στη ζωή μου είναι το γεγονός ότι κατάφερα από νωρίς να αποκτήσω αρκετά χρήματα. Πάντα φοβόμουν μη νιώσω ψηλότερος από το 1.80 που είμαι. Γι' αυτό και στον ελεύθερο μου χρόνο προσπαθώ πάντοτε να κάνω πράγματα που στους υπόλοιπους καλλιτέχνες δεν αρέσουν και πολύ.
Οπως;
Να είμαι αισιόδοξος, να πηγαίνω για αναρρίχηση, ακόμη και να ψαρεύω στον ωκεανό με μικρά σκάφη.
Νιώθετε καμιά φορά ότι μουσικά βρίσκεστε με το ένα πόδι στην ανατολή και με το άλλο στη δύση; Αυτό που στην ουσία προσπαθώ είναι να είμαι σύγχρονος δημιουργός. Παρ' όλα αυτά, όταν φτάσεις στην ηλικία μου, προσπαθείς να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου και να μη γίνεις κάτι διαφορετικό από αυτό που ήδη είσαι. Ετσι νιώθω και εγώ. Οτι υπάρχει μέσα μου κάτι πολύ αθώο, πρωτογενές και αρχαίο, όταν γράφω μουσική, μα την ίδια στιγμή και κάτι πολύ μοντέρνο, γιατί ακριβώς ζω στο μοντέρνο κόσμο. Παρ' όλα αυτά δεν μπορώ να πω ότι νιώθω μοντέρνος δημιουργός.
Μιλήστε μου για τη συνεργασία σας με τον Γιώργο Νταλάρα και την Αλκηστη Πρωτοψάλτη. Είχα την τύχη στη ζωή μου να δουλέψω με κάποιους ταλαντούχους ανθρώπους. Αυτό είναι, άλλωστε, ένα από τα πολύ ωραία κομμάτια της δουλειάς μου. Να γνωρίζω ταλαντούχους ανθρώπους που δε συναντά κανείς κάθε μέρα. Ετσι και στην Ελλάδα δούλέψα τον πρώτο μου δίσκο με την Αλκηστη Πρωτοψάλτη και αργότερα με τον Γιώργο Νταλάρα. Σε γενικές γραμμές έχω επηρεαστεί πολύ από την Ελλάδα, αλλά και από την Τουρκία. Ηταν τύχη, λοιπόν, για μένα να δουλέψω με δύο από τους καλύτερους εκπροσώπους της ελληνικής μουσικής.
Καλλιτεχνική συνεργασία ίσον φίλία; Οχι πάντα. Ο καλλιτέχνης που θα συνεργαστείς δε χρειάζεται απαραίτητα να είναι κάποιος που θα κάνεις παρέα και θα πας μαζί του διακοπές στη Μύκονο. Δε χρειάζεται καν να μοιάζετε σαν άνθρωποι. Πολλοί από τους φίλους μου δεν είναι καν καλλιτέχνες.
Πώς προέκυψε το «Karmen with a happy end»; Το δίσκο αυτό θα τον χαρακτήριζα κατά κάποιον τρόπο «όπερα». Οχι, όμως, μία όπερα που φιλοδοξώ να την παρακολουθήσει ο υπουργός Πολιτισμού. Πρόκειται για μία όπερα αφιερωμένη στους φτωχούς ανθρώπους. Το συγκεκριμένο σενάριο σκοπεύω να το «γυρίσω» και σε ταινία, στην οποία θα κάνω και την παραγωγή.
Ποια είναι τα άμεσα σχέδιά σας;
Να παίξω σε κάποιες συναυλίες σε μέρη της Ελλάδας που για πολύ καιρό δεν έπαιξα. Η Ελλάδα και στο παρελθόν με αγκάλιασε και με επηρέασε με πολύ όμορφο τρόπο. Θέλω πολύ να νιώσω ξανά ότι επηρεάζομαι και επηρεάζω και άλλους με τη σειρά μου.
Τελικά τι εστί δημιουργός; Ο δημιουργός είναι σαν τον Ρομπέν των Δασών. Κλέβει, με σκοπό να δώσει πίσω αυτά που έκλεψε.
Θα σας δώσω κάποιες λέξεις, για να μου τις σχολιάσετε:
Εμφύλιος: Ο εμφύλιος πόλεμος είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα του ότι οι άνθρωποι μπορούν να εξελιχθούν σε πραγματικά κτήνη και την ίδια στιγμή να γίνουν πραγματικοί άγγελοι. Στον εμφύλιο πόλεμο βγαίνει πιο πολύ απ' όσο μπορεί να φανταστεί κανείς η θετική και η αρνητική πλευρά του ανθρώπου.
ΗΠΑ: Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια πανέμορφη χώρα. Προσπάθησα μάλιστα να ζήσω στη Νέα Υόρκη για έξι μήνες. Είναι στενάχωρο το γεγονός ότι μισούμε αυτήν τη χώρα για πολιτικούς λόγους.
Βαλκάνια: Το μέρος στο οποίο γεννήθηκα και το οποίο αγαπώ παρά την πολυπλοκότητά του. Οσο και αν προσπάθησα, δεν μπόρεσα να γράψω μουσική σε άλλο μέρος εκτός από τα Βαλκάνια.
Σύνορα: Τα επινόησαν οι ανθρώπινες ηγεσίες. Αυτό, λοιπόν, που πρέπει να προσπαθούμε όλοι οι άνθρωποι είναι να «σπρώξουμε» τα προσωπικά μας σύνορα όσο πιο μακριά γίνεται. Είναι το παιχνίδι του ανθρώπινου γένους αυτό. Τα σύνορα δεν έχουν να κάνουν με πολιτική ή γεωγραφία. Είναι η συναισθηματική σου αναφορά. Πρόκειται για συναισθηματικά σύνορα. Αυτό το κατάλαβα, όταν η πατρίδα μου διαιρέθηκε σε έξι κράτη.
Ελλάδα: Βλέπεις; Λες τη λέξη Ελλάδα και χαμογελάς -γέλια. Είναι μία λέξη που με το που ακούγεται όλοι χαμογελούν. Δεν υπάρχουν πολλές χώρες σαν αυτήν.
Ο Γκόραν Μπρέγκοβιτς:
- Εμφανίζεται μαζί με τη Wedding and Funeral Band, στο 15o Sani Festival. Τόπος: Λόφος Σάνης. Ωρα έναρξης: 21.30. Εισιτήριο: 20 ευρώ.
- Μόλις κυκλοφόρησε το τελευταίο του cd με τίτλο «Karmen with a happy end».
- Γεννήθηκε στο Σεράγεβο από Κροάτη πατέρα και Σερβίδα μητέρα.
- Σπούδασε Φιλοσοφία και Κοινωνιολογία.
- Αποβλήθηκε από το σχολείο του, όταν… απαλλοτρίωσε ένα όχημα που ανήκε στο σχολείο.
- Εχει επίσημη σελίδα: www. goranbregovic.co.yu
Monday, July 16, 2007
Ερωτας στο γραφείο
Ερωτεύτηκες στη δουλειά σου; Κακό του κεφαλιού σου. Τι να προσέξεις, τι να αποφύγεις, αλλά και πώς να το τελειώσεις ανώδυνα.
του Οδυσσέα Μητσόπουλου, omitsopoulos@yahoo.gr
Εδώ υπάρχει ένας έρωτας μεγάλος
Κανόνας Νο 1: Δεν πρέπει ποτέ να κάνεις σχέση στο γραφείο. Κανόνας Νο 2: Θα κάνεις σχέση στο γραφείο. Κανόνας Νο 3: Θα το μετανιώσεις. Πικρά. Εξού και όλοι οι Αμερικανοί σύμβουλοι επιχειρήσεων δίνουν την ίδια ρητή εντολή: «Ποτέ μην μπερδεύεις τη δουλειά με τη διασκέδαση». Γιατί απλά δεν υπάρχει χειρότερο συναίσθημα από το να τρακάρεις στο ασανσέρ ή στο φωτοτυπικό με το χτεσινοβραδινό σου... λάθος. Λόγου χάρη, η Χριστίνα παραιτήθηκε από το γραφείο με την επίσημη δικαιολογία πως της προσφέρθηκε μια καλύτερη θέση. Στο τελευταίο της μήνυμα στο mail work της εταιρίας ανακοίνωνε τα της παραίτησής της και τα της -ήδη γνωστής- νέας δουλειάς που βρισκόταν στα σκαριά, με μεγαλύτερες αποδοχές κι ένα bonus νααα, με το συμπάθιο. Θέλεις την αληθινή αιτία; Το Χριστινάκι νταλαβεριζόταν το τελευταίο εξάμηνο με τον Θοδωρή από το λογιστήριο. Καλό παλικάρι ο Θοδωρής, από την Αλεξανδρούπολη νομίζω ήταν φερμένος. Μια σχέση - πρωτοσέλιδο θα την έλεγες, αφού όλα τα γραφεία ξέραμε πότε τσακώνονταν, πότε ήταν στα μέλια, αλλά κι αν θα πήγαιναν μαζί διακοπές το Πάσχα. Τελικά δεν πήγαν, γι' αυτό και η Χριστίνα μάζεψε την κούτα της και τράβηξε γι' αλλού.
Βέβαια, η αποχώρησή της ήταν ακόμη μία υπενθύμιση για την αναμενόμενη έκβαση που έχουν συνήθως τέτοιες σχέσεις. Κατά 99% κάτι στραβώνει στην πορεία, με αποτέλεσμα ένας από τους δύο παίκτες να μαζεύει το κουβαδάκι του και σε άλλη παραλία. Σε σπάνιες περιπτώσεις, η σχέση χαίρει άκρας υγείας, αλλά το ζευγάρι ασφυκτιά τόσο στον ίδιο εργασιακό χώρο, που τελικά -κι αυτοί- χωρίζουν. Εκτός από τα παραπάνω, έχε στο μυαλό σου πως ένα one night stand ή μια κανονική σχέση γραφείου είναι απόλυτα ικανά να βάλουν μπουρλότο στην καριέρα σου. Αξίζει τελικά να τα χάσεις όλα για χάρη ενός wonderbra ή ενός χαμηλοκάβαλου αντρικού τζιν για την απέναντι όχθη;
Ας κρατήσουμε ένα επίπεδο
Αφού θα την κάνεις που θα την κάνεις την κουτσουκέλα σου, τουλάχιστον παίξε το παιχνίδι σωστά. Ο ιδανικός παρτενέρ θα πρέπει να είναι στην ίδια ή σε ελαφρώς ανώτερη βαθμίδα από σένα και να εργάζεται σε εντελώς διαφορετικό αντικείμενο από το δικό σου. Σκέφτηκες το δεξί χέρι του αφεντικού; Πάρ' το αλλιώς. Το ίδιο το αφεντικό μήπως; Τζιζ, καίει. Εκείνον τον ανύπαντρο μελαχρινό από το εμπορικό τμήμα; Τώρα σκέφτεσαι όπως πρέπει. Βέβαια, όσον αφορά τους άντρες της συντροφιάς μας, προς θεού μακριά από τις παντρεμένες. Κίνδυνος θάνατος! Το να σε κυνηγάει στο parking της εταιρίας ένας ζηλιάρης σύζυγος με καραμπίνα δεν είναι κάτι που μπορεί να μπει στο portfolio σου.
Και λίγο τακτ δε βλάπτει
Προς θεού, οι άνθρωποι στη δουλειά σου δεν είναι φίλοι σου -κι αν είναι οι μόνοι που θεωρείς φίλους σου, είναι η ώρα να δεις έναν ψυχολόγο. Απλώς κι αυτοί περιμένουν να πέσει ο μισθός, για να πληρώσουν πιστωτικές και δάνεια. Επίσης, πολλοί από αυτούς δεν έχουν δική τους ζωή και μεταφράζουν τη δική σου ευτυχία σε δικό τους χάλι. Με άλλα λόγια, το να τους τρίβεις το νέο σου έρωτα στα μούτρα είναι μια πρώτης τάξεως αφορμή για να σε μαχαιρώσουν πισώπλατα ευκαιρίας δοθείσης. Πώς μπορείς να προφυλαχθείς από τα κοράκια; Απόφυγε να φλερτάρεις υπερβολικά στο γραφείο. Κόψε κάθε είδους κίνηση που φανερώνει οικειότητα. Ξέρεις τώρα, αγγίγματα στον ώμο, χαμόγελα μέχρι τα αυτιά και πάει λέγοντας. Αν είσαι γυναίκα, μην τολμήσεις να φτιάξεις τη γραβάτα του καλού σου ενώπιον συναδέλφων. Αν πάλι είσαι άνδρας, μην κυκλοφορείς στους διαδρόμους με μελανιές σε λαιμούς και χέρια. Εδώ ξέρουμε παντρεμένα ζευγάρια που έρχονται και φεύγουν ξεχωριστά από τη δουλειά για να μη δίνουν δικαιώματα, εσύ γιατί να μην το κάνεις; Ενα είναι το μόνο σίγουρο. Θα μαθευτεί, όσο καλά και να το κρύψετε. Και οι Ρωσίδες καθαρίστριες έχουν αυτιά.
Για να πέφτουν τα συμβόλαια
Προτού ξεκινήσεις οτιδήποτε πονηρό στο γραφείο, είναι πολύ σοφό να επιβάλεις στο άλλο σου μισό κάποιους κανόνες. Δεν αφήνεις μικροσκοπικά εσώρουχα στα συρτάρια του καλού σου, δεν πετάς καυτά υπονοούμενα στο meeting της Δευτέρας, δε στέλνεις ερωτικά mail. Γιατί, ως γνωστόν, κάθε εργοδότης που σέβεται τον εαυτό του τσεκάρει τι βγαίνει και τι μπαίνει στο inbox της δουλειάς του. Το «κλειδί» σε όλη την υπόθεση είναι να βάζεις από την αρχή τους όρους του παιχνιδιού. Ποιος θέλει να βρεθεί προ εκπλήξεως;
Εξοδος κινδύνου
Πρώτα τα καλά νέα. Είναι εύκολο να λήξεις μια σχέση γραφείου, αρκεί και οι δυο πλευρές να φερθούν πολιτισμένα. Τώρα τα κακά νέα. Αν η απέναντι πλευρά νιώσει θιγμένη, μαύρο φίδι που σ' έφαγε. Εκτός του ότι θα σε κάνει ρόμπα στους άπαντες, θα βρίσκεις καθημερινά διάφορα πάνω στο γραφείο σου. Από κούκλες βουντού, που τόσο σου μοιάζουν, μέχρι ένα κατεστραμμένο laptop -το δικό σου-, αλλά και ολόσωμη γυμνή γιγαντοαφίσα σου στην είσοδο του κτιρίου. Περαστικά.
του Οδυσσέα Μητσόπουλου, omitsopoulos@yahoo.gr
Εδώ υπάρχει ένας έρωτας μεγάλος
Κανόνας Νο 1: Δεν πρέπει ποτέ να κάνεις σχέση στο γραφείο. Κανόνας Νο 2: Θα κάνεις σχέση στο γραφείο. Κανόνας Νο 3: Θα το μετανιώσεις. Πικρά. Εξού και όλοι οι Αμερικανοί σύμβουλοι επιχειρήσεων δίνουν την ίδια ρητή εντολή: «Ποτέ μην μπερδεύεις τη δουλειά με τη διασκέδαση». Γιατί απλά δεν υπάρχει χειρότερο συναίσθημα από το να τρακάρεις στο ασανσέρ ή στο φωτοτυπικό με το χτεσινοβραδινό σου... λάθος. Λόγου χάρη, η Χριστίνα παραιτήθηκε από το γραφείο με την επίσημη δικαιολογία πως της προσφέρθηκε μια καλύτερη θέση. Στο τελευταίο της μήνυμα στο mail work της εταιρίας ανακοίνωνε τα της παραίτησής της και τα της -ήδη γνωστής- νέας δουλειάς που βρισκόταν στα σκαριά, με μεγαλύτερες αποδοχές κι ένα bonus νααα, με το συμπάθιο. Θέλεις την αληθινή αιτία; Το Χριστινάκι νταλαβεριζόταν το τελευταίο εξάμηνο με τον Θοδωρή από το λογιστήριο. Καλό παλικάρι ο Θοδωρής, από την Αλεξανδρούπολη νομίζω ήταν φερμένος. Μια σχέση - πρωτοσέλιδο θα την έλεγες, αφού όλα τα γραφεία ξέραμε πότε τσακώνονταν, πότε ήταν στα μέλια, αλλά κι αν θα πήγαιναν μαζί διακοπές το Πάσχα. Τελικά δεν πήγαν, γι' αυτό και η Χριστίνα μάζεψε την κούτα της και τράβηξε γι' αλλού.
Βέβαια, η αποχώρησή της ήταν ακόμη μία υπενθύμιση για την αναμενόμενη έκβαση που έχουν συνήθως τέτοιες σχέσεις. Κατά 99% κάτι στραβώνει στην πορεία, με αποτέλεσμα ένας από τους δύο παίκτες να μαζεύει το κουβαδάκι του και σε άλλη παραλία. Σε σπάνιες περιπτώσεις, η σχέση χαίρει άκρας υγείας, αλλά το ζευγάρι ασφυκτιά τόσο στον ίδιο εργασιακό χώρο, που τελικά -κι αυτοί- χωρίζουν. Εκτός από τα παραπάνω, έχε στο μυαλό σου πως ένα one night stand ή μια κανονική σχέση γραφείου είναι απόλυτα ικανά να βάλουν μπουρλότο στην καριέρα σου. Αξίζει τελικά να τα χάσεις όλα για χάρη ενός wonderbra ή ενός χαμηλοκάβαλου αντρικού τζιν για την απέναντι όχθη;
Ας κρατήσουμε ένα επίπεδο
Αφού θα την κάνεις που θα την κάνεις την κουτσουκέλα σου, τουλάχιστον παίξε το παιχνίδι σωστά. Ο ιδανικός παρτενέρ θα πρέπει να είναι στην ίδια ή σε ελαφρώς ανώτερη βαθμίδα από σένα και να εργάζεται σε εντελώς διαφορετικό αντικείμενο από το δικό σου. Σκέφτηκες το δεξί χέρι του αφεντικού; Πάρ' το αλλιώς. Το ίδιο το αφεντικό μήπως; Τζιζ, καίει. Εκείνον τον ανύπαντρο μελαχρινό από το εμπορικό τμήμα; Τώρα σκέφτεσαι όπως πρέπει. Βέβαια, όσον αφορά τους άντρες της συντροφιάς μας, προς θεού μακριά από τις παντρεμένες. Κίνδυνος θάνατος! Το να σε κυνηγάει στο parking της εταιρίας ένας ζηλιάρης σύζυγος με καραμπίνα δεν είναι κάτι που μπορεί να μπει στο portfolio σου.
Και λίγο τακτ δε βλάπτει
Προς θεού, οι άνθρωποι στη δουλειά σου δεν είναι φίλοι σου -κι αν είναι οι μόνοι που θεωρείς φίλους σου, είναι η ώρα να δεις έναν ψυχολόγο. Απλώς κι αυτοί περιμένουν να πέσει ο μισθός, για να πληρώσουν πιστωτικές και δάνεια. Επίσης, πολλοί από αυτούς δεν έχουν δική τους ζωή και μεταφράζουν τη δική σου ευτυχία σε δικό τους χάλι. Με άλλα λόγια, το να τους τρίβεις το νέο σου έρωτα στα μούτρα είναι μια πρώτης τάξεως αφορμή για να σε μαχαιρώσουν πισώπλατα ευκαιρίας δοθείσης. Πώς μπορείς να προφυλαχθείς από τα κοράκια; Απόφυγε να φλερτάρεις υπερβολικά στο γραφείο. Κόψε κάθε είδους κίνηση που φανερώνει οικειότητα. Ξέρεις τώρα, αγγίγματα στον ώμο, χαμόγελα μέχρι τα αυτιά και πάει λέγοντας. Αν είσαι γυναίκα, μην τολμήσεις να φτιάξεις τη γραβάτα του καλού σου ενώπιον συναδέλφων. Αν πάλι είσαι άνδρας, μην κυκλοφορείς στους διαδρόμους με μελανιές σε λαιμούς και χέρια. Εδώ ξέρουμε παντρεμένα ζευγάρια που έρχονται και φεύγουν ξεχωριστά από τη δουλειά για να μη δίνουν δικαιώματα, εσύ γιατί να μην το κάνεις; Ενα είναι το μόνο σίγουρο. Θα μαθευτεί, όσο καλά και να το κρύψετε. Και οι Ρωσίδες καθαρίστριες έχουν αυτιά.
Για να πέφτουν τα συμβόλαια
Προτού ξεκινήσεις οτιδήποτε πονηρό στο γραφείο, είναι πολύ σοφό να επιβάλεις στο άλλο σου μισό κάποιους κανόνες. Δεν αφήνεις μικροσκοπικά εσώρουχα στα συρτάρια του καλού σου, δεν πετάς καυτά υπονοούμενα στο meeting της Δευτέρας, δε στέλνεις ερωτικά mail. Γιατί, ως γνωστόν, κάθε εργοδότης που σέβεται τον εαυτό του τσεκάρει τι βγαίνει και τι μπαίνει στο inbox της δουλειάς του. Το «κλειδί» σε όλη την υπόθεση είναι να βάζεις από την αρχή τους όρους του παιχνιδιού. Ποιος θέλει να βρεθεί προ εκπλήξεως;
Εξοδος κινδύνου
Πρώτα τα καλά νέα. Είναι εύκολο να λήξεις μια σχέση γραφείου, αρκεί και οι δυο πλευρές να φερθούν πολιτισμένα. Τώρα τα κακά νέα. Αν η απέναντι πλευρά νιώσει θιγμένη, μαύρο φίδι που σ' έφαγε. Εκτός του ότι θα σε κάνει ρόμπα στους άπαντες, θα βρίσκεις καθημερινά διάφορα πάνω στο γραφείο σου. Από κούκλες βουντού, που τόσο σου μοιάζουν, μέχρι ένα κατεστραμμένο laptop -το δικό σου-, αλλά και ολόσωμη γυμνή γιγαντοαφίσα σου στην είσοδο του κτιρίου. Περαστικά.
Λίγη ειλικρίνεια βλάπτει
Της Σόνιας Ταλαντινού
Ο Γάλλος νοβελίστας Jean Giraudoux είπε ότι «το μυστικό της επιτυχίας είναι η ειλικρίνεια». Ο γλυκός μου δεν μπορούσε να προβλέψει σε τι κόσμο θα ζούσαμε σήμερα. Εναν ακόμη ν' ακούσω να μιλάει για ειλικρίνεια κι εγώ δεν ξέρω τι θα κάνω. Που μάλλον ξέρω, δηλαδή, αλλά εσείς θα το μάθετε από τις εφημερίδες.
Δεν ξέρω αν η ειλικρίνεια αποτελεί μυστικό για την επιτυχία, ξέρω, όμως, πως με τα ψέματα πας μπροστά και όλοι σε αγαπάνε. Προσωρινά και ψεύτικα. Εστω. Σε εποχές που η μοναξιά θερίζει, ακόμη κι αυτό μπορεί να αποτελεί όαση. Ολοι μιλάνε για ειλικρίνεια. Και δεν το συζητώ, σε βάθος χρόνου ο ειλικρινής βγαίνει συνήθως κερδισμένος, αλλά στην καθημερινότητα αποδεικνύεται πολλάκις μ... ς με περικεφαλαία.
Σε κοιτάει στα μάτια, δείχνει πως λιώνει, προσπαθεί να σε «ρίξει», αλλά στο σπίτι ξεχνάει πως έχει αφήσει μια αρραβωνιάρα και μέλλουσα σύζυγο. Αποτέλεσμα; Μπορεί το κάστρο -εσύ- να μην πέσει, αλλά πάντα υπάρχει το επόμενο, που θα αποτελέσει και το δεκανίκι στην προσωπική του δυστυχία.
Ρωτούν την άποψή σου στη δουλειά για ένα κόνσεπτ. Εσύ το σιχαίνεσαι και μαζί με αυτό και το συνάδελφο που το σκέφτηκε. Συναινείς και οι εργασίες προχωράνε κανονικά. Αποτέλεσμα; Παίρνεις προαγωγή, γιατί συμφωνείς με το αφεντικό.
Είσαι χάλια, το ξέρεις, ρωτάς πώς δείχνεις και όλοι λένε τα καλύτερα. Αποτέλεσμα; Είτε ξαναφοράς εκείνο το χάλια φόρεμα που σε δείχνει σαν τη Μαρία Φαραντούρη είτε ξαναχτενίζεσαι σαν τον Μπομπ Μάρλεϊ και καμαρώνεις σαν το γύφτικο σκεπάρνι.
Σου λέει πως εκτιμάει την ειλικρίνεια κι έχει βαρεθεί το ψέμα. Του λες «σ' αγαπώ» ή κάτι παρεμφερές, για να μην τρομάξει -ξέρετε, αυτοί σήμερα τρομάζουν κι εύκολα. Αποτέλεσμα; Την κάνει με ελαφρά πηδηματάκια από το σκηνικό.
Λες σε μια φίλη ότι πράττει σωστά με τη λάθος επιλογή της -αφού σε ρώτησε, δεν πήρες μόνος σου το λόγο, ενώ έχεις άλλη άποψη. Κι αν την πεις είτε θα μαλώσετε είτε θα σε παρεξηγήσει. Αποτέλεσμα; Την πατάει κι εσύ από μέσα σου χαίρεσαι που είχες δίκιο στην αρχική σου εκτίμηση. Ναι, αλλά δεν είσαι σωστή φίλη.
Προχθές που ήμουν με μια παρέα στην παραλία και περιέργως είχε πέσει σιγή -σπάνιο φαινόμενο για εμάς που δεν μπορούμε να σταθούμε διακριτικά πουθενά- αναρωτήθηκα φωναχτά πώς θα ήταν αν κάτι τέτοιες στιγμές έβγαιναν αυτόματα bubbles πάνω από τα κεφάλια μας κι έγραφαν τι σκέφτεται ο καθένας. Μόλις το άκουσε αυτό η ομήγυρη, πάγωσε για δευτερόλεπτα. Ούτε που θέλω να φανταστώ τι σκέψεις περνούσαν από το κεφάλι του καθένα, τις οποίες δεν πρόκειται ποτέ να μοιραστούν και με κανένα. Ολοι αυτοί, όμως, εν ευθέτω χρόνω θα απαιτήσουν ειλικρίνεια.
Πόσοι, όμως, μπορούν να την αντέξουν, αλήθεια; Σε κάποια στιγμή της ζωής μου ήμουν τόσο ειλικρινής που ακόμα το μετανιώνω. Το συγκεκριμένο. Οταν πέρασε το σοκ και μαζί του τα χρόνια και άρχισα να ξαναγίνομαι ειλικρινής, το πλήρωσα αλλεπάλληλα, αλλά παράλληλα έμαθα ότι αυτά που αξίζουν στη ζωή τα πληρώνεις ακριβά. Οχι από κάποια θεία τιμωρία, αλλά για να μάθεις να τα εκτιμάς.
Σε μια πρόσφατη συζήτηση ανέφερα σε κάποιον ότι όταν συναντάμε ανθρώπους στη ζωή που μας εκνευρίζουν, είναι γιατί έχουν κάτι δικό μας. Αυτό που δεν μπορούμε να δούμε πάνω μας και το κατακρίνουμε στον άλλον είναι δικό μας ελάττωμα. Δεν έδειξε να το κατάλαβε και ούτε και που το περίμενα, για να πω την αλήθεια. Το πρώτο μάλιστα παράδειγμα που χρησιμοποίησε ήταν αυτό περί ειλκρίνειας. Τυχαίο; Μερικοί άνθρωποι είναι τόσο κλειστοί, που αρνούνται να είναι ειλικρινείς με τον εαυτό τους. Από εκεί ξεκινάνε όλα. Η ειλικρίνεια, αγάπη μου, είναι το δώρο της αυτογνωσίας.
Ο Γάλλος νοβελίστας Jean Giraudoux είπε ότι «το μυστικό της επιτυχίας είναι η ειλικρίνεια». Ο γλυκός μου δεν μπορούσε να προβλέψει σε τι κόσμο θα ζούσαμε σήμερα. Εναν ακόμη ν' ακούσω να μιλάει για ειλικρίνεια κι εγώ δεν ξέρω τι θα κάνω. Που μάλλον ξέρω, δηλαδή, αλλά εσείς θα το μάθετε από τις εφημερίδες.
Δεν ξέρω αν η ειλικρίνεια αποτελεί μυστικό για την επιτυχία, ξέρω, όμως, πως με τα ψέματα πας μπροστά και όλοι σε αγαπάνε. Προσωρινά και ψεύτικα. Εστω. Σε εποχές που η μοναξιά θερίζει, ακόμη κι αυτό μπορεί να αποτελεί όαση. Ολοι μιλάνε για ειλικρίνεια. Και δεν το συζητώ, σε βάθος χρόνου ο ειλικρινής βγαίνει συνήθως κερδισμένος, αλλά στην καθημερινότητα αποδεικνύεται πολλάκις μ... ς με περικεφαλαία.
Σε κοιτάει στα μάτια, δείχνει πως λιώνει, προσπαθεί να σε «ρίξει», αλλά στο σπίτι ξεχνάει πως έχει αφήσει μια αρραβωνιάρα και μέλλουσα σύζυγο. Αποτέλεσμα; Μπορεί το κάστρο -εσύ- να μην πέσει, αλλά πάντα υπάρχει το επόμενο, που θα αποτελέσει και το δεκανίκι στην προσωπική του δυστυχία.
Ρωτούν την άποψή σου στη δουλειά για ένα κόνσεπτ. Εσύ το σιχαίνεσαι και μαζί με αυτό και το συνάδελφο που το σκέφτηκε. Συναινείς και οι εργασίες προχωράνε κανονικά. Αποτέλεσμα; Παίρνεις προαγωγή, γιατί συμφωνείς με το αφεντικό.
Είσαι χάλια, το ξέρεις, ρωτάς πώς δείχνεις και όλοι λένε τα καλύτερα. Αποτέλεσμα; Είτε ξαναφοράς εκείνο το χάλια φόρεμα που σε δείχνει σαν τη Μαρία Φαραντούρη είτε ξαναχτενίζεσαι σαν τον Μπομπ Μάρλεϊ και καμαρώνεις σαν το γύφτικο σκεπάρνι.
Σου λέει πως εκτιμάει την ειλικρίνεια κι έχει βαρεθεί το ψέμα. Του λες «σ' αγαπώ» ή κάτι παρεμφερές, για να μην τρομάξει -ξέρετε, αυτοί σήμερα τρομάζουν κι εύκολα. Αποτέλεσμα; Την κάνει με ελαφρά πηδηματάκια από το σκηνικό.
Λες σε μια φίλη ότι πράττει σωστά με τη λάθος επιλογή της -αφού σε ρώτησε, δεν πήρες μόνος σου το λόγο, ενώ έχεις άλλη άποψη. Κι αν την πεις είτε θα μαλώσετε είτε θα σε παρεξηγήσει. Αποτέλεσμα; Την πατάει κι εσύ από μέσα σου χαίρεσαι που είχες δίκιο στην αρχική σου εκτίμηση. Ναι, αλλά δεν είσαι σωστή φίλη.
Προχθές που ήμουν με μια παρέα στην παραλία και περιέργως είχε πέσει σιγή -σπάνιο φαινόμενο για εμάς που δεν μπορούμε να σταθούμε διακριτικά πουθενά- αναρωτήθηκα φωναχτά πώς θα ήταν αν κάτι τέτοιες στιγμές έβγαιναν αυτόματα bubbles πάνω από τα κεφάλια μας κι έγραφαν τι σκέφτεται ο καθένας. Μόλις το άκουσε αυτό η ομήγυρη, πάγωσε για δευτερόλεπτα. Ούτε που θέλω να φανταστώ τι σκέψεις περνούσαν από το κεφάλι του καθένα, τις οποίες δεν πρόκειται ποτέ να μοιραστούν και με κανένα. Ολοι αυτοί, όμως, εν ευθέτω χρόνω θα απαιτήσουν ειλικρίνεια.
Πόσοι, όμως, μπορούν να την αντέξουν, αλήθεια; Σε κάποια στιγμή της ζωής μου ήμουν τόσο ειλικρινής που ακόμα το μετανιώνω. Το συγκεκριμένο. Οταν πέρασε το σοκ και μαζί του τα χρόνια και άρχισα να ξαναγίνομαι ειλικρινής, το πλήρωσα αλλεπάλληλα, αλλά παράλληλα έμαθα ότι αυτά που αξίζουν στη ζωή τα πληρώνεις ακριβά. Οχι από κάποια θεία τιμωρία, αλλά για να μάθεις να τα εκτιμάς.
Σε μια πρόσφατη συζήτηση ανέφερα σε κάποιον ότι όταν συναντάμε ανθρώπους στη ζωή που μας εκνευρίζουν, είναι γιατί έχουν κάτι δικό μας. Αυτό που δεν μπορούμε να δούμε πάνω μας και το κατακρίνουμε στον άλλον είναι δικό μας ελάττωμα. Δεν έδειξε να το κατάλαβε και ούτε και που το περίμενα, για να πω την αλήθεια. Το πρώτο μάλιστα παράδειγμα που χρησιμοποίησε ήταν αυτό περί ειλκρίνειας. Τυχαίο; Μερικοί άνθρωποι είναι τόσο κλειστοί, που αρνούνται να είναι ειλικρινείς με τον εαυτό τους. Από εκεί ξεκινάνε όλα. Η ειλικρίνεια, αγάπη μου, είναι το δώρο της αυτογνωσίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΟΓΛΗΣ
Είναι η μοναδική θεατρική παράσταση φέτος που τιμά τον Νίκο Καζαντζάκη, με αφορμή το χαρακτηρισμό του 2007 ως «Ετους Καζαντζάκη». Η επιλογή του ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης να ανεβάσει τον «Καπετάν Μιχάλη», τιμώντας έτσι με τον τρόπο του το μεγάλο Κρητικό συγγραφέα δε στάθηκε έκπληξη. Αλλωστε, το ΔΗΠΕΘΕΚ τα τελευταία χρόνια προτιμά έργα κρητικής λογοτεχνίας, έχοντας ήδη παρουσιάσει Χορτάτση, Κορνάρο κ.τ.λ.
της Χάιδως Σκανδύλα, chskandyla@ekdotiki.gr
Μία ανάσα πριν από την πρεμιέρα του έργου, το «Sunday» εντόπισε τo σκηνοθέτη της παράστασης, Γιάννη Βόγλη, στα Χανιά για μια σύντομη τηλεφωνική συνομιλία μαζί του. Παρά τα 1.000 και κάτι χιλιόμετρα που μας χώριζαν, είχα ολοζώντανη μπροστά μου την εικόνα του φτασμένου ηθοποιού, αλλά και του αέναου μαθητή που σκύβει με πάθος και σεβασμό πάνω στα ιερά κείμενα.
Πόσο εύκολη ήταν η μεταφορά του μυθιστορήματος στο σανίδι;
Η διασκευή του Κωνσταντίνου Κολώτα, φιλόλογου, αλλά και ανθρώπου του θεάτρου -υπήρξε και πρόεδρος του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου και έχει κάνει πολλές μεταφράσεις αρχαίου δράματος- ήταν πάρα πολύ υπεύθυνη και κυρίως κράτησε δραματουργικά τη δομή της αρχαίας τραγωδίας. Αυτό το θεωρώ πάρα πολύ σημαντικό. Το ότι κράτησε, δηλαδή, τον κορμό της ιστορίας και όχι τα ηθογραφικά στοιχεία. Τη σύγκρουση των ηρώων και τις δομές της τραγωδίας τους. Βλέπετε, οι ήρωες του Καζαντζάκη, όπως και στο αρχαίο δράμα, ξεπερνούν το μέσο όρο του κοινού ανθρώπου, περνούν την οριακή γραμμή και αγγίζουν το τραγικό.
Εχετε παίξει τον Καπετάν Μιχάλη και στο παρελθόν... Ναι, και για να τα καταφέρω είχα πάει στην Κρήτη και είχα μελετήσει πάρα πολύ όχι μόνο τη λαλιά της, αλλά και την ψυχή της.
Πώς μελετά κανείς την ψυχή της Κρήτης, κ. Βόγλη; Ζώντας μαζί της. Και ζώντας επί της ουσίας. Οχι, απλώς βλέποντας τους ανθρώπους ως θέμα, αλλά κάνοντας σχέσεις μαζί τους, μιλώντας, φιλοσοφώντας και γνωρίζοντάς τους σε βάθος. Δεν είναι εύκολη ράτσα. Κρύβουν πολλά, γι' αυτό και πρέπει να σε αποδεχτούν, για να ανοίξουν τις πόρτες. Πέρα από την απλοχεριά και τη φιλοξενία τους, στο βάθος είναι άνθρωποι όχι κλειστοί, αλλά φυλάνε τις σκέψεις τους μόνο για εκείνους που εμπιστεύονται.
Ποιες παραμέτρους λάβατε υπόψη σας για τη διανομή και τη σκηνοθετική προσέγγιση της παράστασης; Η επιλογή των ηθοποιών έγινε με πολύ μεγάλη προσοχή. Εμπιστεύτηκα το ρόλο του Καπετάν Μιχάλη στον Νίκο Βερλέκη, γιατί πιστεύω ότι έχει φτάσει και στην κατάλληλη ηλικία και έχει πια διανύσει μια διαδρομή. Ηρθε η στιγμή να επωμιστεί ένα ρόλο σαν αυτόν. Και είναι και πάρα πολύ καλός. Εξάλλου, ο Νίκος είναι παντρεμένος με Κρητικιά και βρίσκεται πολύ κοντά στην κρητική ψυχολογία. Δε χρειάστηκε να κάνει τη δική μου διαδρομή για να φτάσει εδώ.
Στα χνάρια της αρχαίας τραγωδίας
Ο λόγος του Καζαντζάκη είναι ιδιαίτερος. Συναντήσατε κάποιες ιδιαίτερες δυσκολίες; Ο λόγος του έχει ένα εσωτερικό ρυθμό, ουσιαστικά κρατά το δεκαπεντασύλλαβο. Ετσι, όλη η δομή, η προσέγγιση, ακόμη και το σκηνικό, είναι τελείως αφαιρετικά. Συγκεκριμένα, το σκηνικό είναι ένα κομμάτι τοίχου του κάστρου με μία πύλη κεντρικά. Δύο παράπλευρες μικρότερες πύλες που οδηγούν σε έναν κύκλο, όπου είναι η πλατεία και το αλώνι και θα μπορούσε να ιδωθεί σαν την ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου. Πάνω είναι ζωγραφισμένος χωρίς να φαίνεται έντονα ο δίσκος της Φαιστού. Ετσι συνδέεται η αρχαιότητα με το σήμερα. Η σκηνοθετική μου προσέγγιση, λοιπόν, είναι αυτή που ταιριάζει σ' ένα αρχαίο δράμα -πολύ λιτή, με πολλή δουλειά πάνω στο λόγο και τις συγκρούσεις των ηρώων. Εχει φοβερές δυσκολίες εξαιτίας του λόγου του Καζαντζάκη και εξαιτίας του μεγέθους των σχέσεων και των συγκρούσεων των ηρώων.
Θέλετε να μας μιλήσετε για την κύρια σύγκρουση, εκείνη ανάμεσα στον Καπετάν Μιχάλη και τον Νουρήμπεη; Ο Καζαντζάκης, ως γνήσιο γέννημα θρέμμα της Κρήτης, είχε προβλέψει συμβολικά, χωρίς να υπογραμμίζει το σύμβολο, είχε δει ή οραματιστεί ότι η συμφιλίωση των δύο λαών είναι δυνατή. Ενώ ο Καπετάν Μιχάλης και ο Νουρήμπεης είναι εχθροί -κατακτητής και κατακτημένος-, υπάρχει αναγνώριση του ύψους, του μεγέθους τους ενός από τον άλλον. Γίνονται αδερφοχτοί - αυτό είναι μια μορφή δέσμευσης και αναγνώρισης της αξίας του άλλου. Βεβαίως, οι συνθήκες είναι τέτοιες που τους αναγκάζουν να συγκρουστούν, αλλά με ένα μεγαλειώδη τρόπο. Εγώ το χαρακτηρίζω «ελεγεία προς την ελευθερία», ελευθερία όχι μόνο της πατρίδας, αλλά και του εσωτερικού κόσμου. Γιατί ο Καπετάν Μιχάλης παραβιάζοντας τις αρχές του περνά την οριακή γραμμή και αποφασίζει ο ίδιος να οδεύσει προς το θάνατο, αναζητώντας τη δική του ελευθερία.
Ομως, υπάρχουν κι άλλες συγκρούσεις. Ο Πολυξύγκης, κι αυτός καπετάνιος, είναι το αντίθετο του Καπετάν Μιχάλη - χαίρεται τη ζωή, ενώ ο ήρωάς μας τη στερείται, την αρνείται. Ακόμη, η σύγκρουση που διαπερνά ολόκληρο το έργο και χαρακτηρίζει το σύνολο των έργων του Καζαντζάκη -από τη μία το πνεύμα και από την άλλη το ένστικτο.
Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι ο Καζαντζάκης επικρίθηκε σφοδρότατα για τον «Καπετάν Μιχάλη» όταν τον δημοσίευσε; Σε αυτόν τον τόπο κανείς δε διαβάζει προσεκτικά τους μεγάλους συγγραφείς. Κανείς δεν τους μελετά. Απλώς πολύ εύκολα δίνουμε χαρακτηρισμούς, όπως «ξεπερασμένος», «μεγαλόστομος», «υπεράνθρωπος», χωρίς να ψάξουμε επί της ουσίας. Αυτήν τη στιγμή ο Καζαντζάκης θεωρείται από τα μεγαλύτερα φιλοσοφικά κεφάλαια, έχει μεταφραστεί σε όλες τις γλώσσες του κόσμου, υπάρχουν 250 έδρες σε πανεπιστήμια. Αυτό εμείς το αγνοούμε και το απαξιώνουμε. Ο,τι θέλει και λίγο κόπο, ό,τι μας προβληματίζει, το ονομάζουμε ξεπερασμένο και ξεμπερδεύουμε μαζί του, για να ασχοληθούμε με τα ευτελή. Οι άνθρωποι που λένε αλήθεια και κοιτάζουν μπροστά πάντα είναι επικίνδυνοι για το κατεστημένο. Σε κάθε εποχή. Ομως, η αλήθεια δε σκεπάζεται.
Τι κάνει τον Καζαντζάκη τόσο μεγάλο; Ενας συγγραφέας που φτάνει στο απόφθεγμα «δεν πιστεύω τίποτα, δε φοβάμαι τίποτα, είμαι ελεύθερος» ξέρεις τι διαδρομή έχει κάνει μέσα στο λαβύρινθο του εσωτερικού του κόσμου; Είμαστε σκλάβοι οι περισσότεροι άνθρωποι, και μικροί, σαν μυρμηγκάκια, έτσι όπως λέει και ο ίδιος στην «Ασκητική». Αν δεν ξεπεράσουμε αυτήν τη μικροψυχία την οποία μας δημιουργεί το περιβάλλον και γενικότερα ο μεταμοντερνισμός, δε θα μπορέσουμε να φτάσουμε ποτέ σε ουσιαστικές ανατάσεις ψυχής και πνεύματος.
Αυτό κάνει άλλωστε και το θέατρο... Ε, βέβαια, αυτός είναι ο ρόλος του. Αλλά όχι με ευσεβή έργα.
Σταθμοί της ζωής του:
- Ο Γιάννης Βόγλης έπαιξε ο ίδιος τον Καπετάν Μιχάλη το 1983, σε μία παράσταση του θεατρικού οργανισμού που είχε τότε, την «Ανατολή». Πριν από αυτόν, το ρόλο του Κρητικού παλικαριού είχε υποδυθεί ο Μάνος Κατράκης, του οποίου μάλιστα ζήτησε τη σύμφωνη γνώμη, «την ευλογία» για να τον αναλάβει ο ίδιος. Στην τωρινή παράσταση εκτός από σκηνοθέτης είναι και ο Σήφακας, ο πατέρας του Καπετάν Μιχάλη.
-Κάνει 45 χρόνια θέατρο και σκοπεύει να συνεχίσει για πολλά ακόμη.
-Κατάγεται από την Ιωνία. Αλλά έχει μια προσφυγική σχέση με την Κρήτη, όπως την ονομάζει ο ίδιος, από την πλευρά του παππού του.
- Σε ηλικία 6-7 ετών πρωτοείδε θέατρο, μία παράσταση με τον Αιμ. Βεάκη και τον Παππά. Η πρώτη του συνειδητοποιημένη παράσταση, στην οποία έφηβος πια κατάλαβε ότι μπήκε μέσα του ο σπόρος του θεάτρου, ήταν ο «Προμηθέας δεσμώτης» με τον Κατράκη.
-Η ταινία «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο» ήταν η αφορμή που τον «ξαναγύρισε» στην Ελλάδα από το εξωτερικό, όπου είχε πάει να «επιδιώξει» μια διεθνή καριέρα.
-Το χειμώνα θα τον δούμε στην «Τρικυμία» του Σέξπιρ ως Πρόσπερο, σε μία παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου.
Είπε για το θέατρο:
- «Η δύναμη του αρχαίου δράματος είναι μεγάλη, αρκεί να μην ασχημονούμε στο κείμενο. Οταν γίνεται αυτό, οι συγγραφείς μας εκδικούνται».
- «Εχει προχωρήσει, αλλά σε περιπτώσεις έχει και ξεστρατίσει. Η αναζήτηση νέων δρόμων είναι πάντα μέσα στους σκοπούς του θεάτρου. Αλλά θέλει πολύ μεστή σκέψη. Είναι παρήγορο το ότι έχει περάσει πια στους ηθοποιούς - σκηνοθέτες. Είναι κάτι ζωντανό και εξελίσσεται, δεν είναι κάτι στατικό που μπορεί να φορεθεί σαν ρούχο».
- «Το να μιμηθείς ένα αυτιστικό άτομο δεν είναι πολύ δύσκολο - ο σκοπός είναι να το κάνεις αυτό τέχνη».
- «Δεν έχουμε να ζηλέψουμε τίποτε από το θέατρο άλλων ευρωπαϊκών χωρών».
info: H παράσταση, στην οποία παίζουν ακόμη οι Νίκος Δαδινόπουλος, Γιάννης Καλατζόπουλος, Μαριάννα Πολυχρονίδη και άλλοι ηθοποιοί, παρουσιάζεται στο Θέατρο Κήπου (Ν. Γερμανού 1, τηλ. 2310 256775) την Τρίτη, την Τετάρτη και την Πέμπτη (17-19/7), στις 21.15. Η μουσική της φέρει τις υπογραφές του Βασίλη Σκουλά και του Λουδοβίκου των Ανωγείων.
της Χάιδως Σκανδύλα, chskandyla@ekdotiki.gr
Μία ανάσα πριν από την πρεμιέρα του έργου, το «Sunday» εντόπισε τo σκηνοθέτη της παράστασης, Γιάννη Βόγλη, στα Χανιά για μια σύντομη τηλεφωνική συνομιλία μαζί του. Παρά τα 1.000 και κάτι χιλιόμετρα που μας χώριζαν, είχα ολοζώντανη μπροστά μου την εικόνα του φτασμένου ηθοποιού, αλλά και του αέναου μαθητή που σκύβει με πάθος και σεβασμό πάνω στα ιερά κείμενα.
Πόσο εύκολη ήταν η μεταφορά του μυθιστορήματος στο σανίδι;
Η διασκευή του Κωνσταντίνου Κολώτα, φιλόλογου, αλλά και ανθρώπου του θεάτρου -υπήρξε και πρόεδρος του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου και έχει κάνει πολλές μεταφράσεις αρχαίου δράματος- ήταν πάρα πολύ υπεύθυνη και κυρίως κράτησε δραματουργικά τη δομή της αρχαίας τραγωδίας. Αυτό το θεωρώ πάρα πολύ σημαντικό. Το ότι κράτησε, δηλαδή, τον κορμό της ιστορίας και όχι τα ηθογραφικά στοιχεία. Τη σύγκρουση των ηρώων και τις δομές της τραγωδίας τους. Βλέπετε, οι ήρωες του Καζαντζάκη, όπως και στο αρχαίο δράμα, ξεπερνούν το μέσο όρο του κοινού ανθρώπου, περνούν την οριακή γραμμή και αγγίζουν το τραγικό.
Εχετε παίξει τον Καπετάν Μιχάλη και στο παρελθόν... Ναι, και για να τα καταφέρω είχα πάει στην Κρήτη και είχα μελετήσει πάρα πολύ όχι μόνο τη λαλιά της, αλλά και την ψυχή της.
Πώς μελετά κανείς την ψυχή της Κρήτης, κ. Βόγλη; Ζώντας μαζί της. Και ζώντας επί της ουσίας. Οχι, απλώς βλέποντας τους ανθρώπους ως θέμα, αλλά κάνοντας σχέσεις μαζί τους, μιλώντας, φιλοσοφώντας και γνωρίζοντάς τους σε βάθος. Δεν είναι εύκολη ράτσα. Κρύβουν πολλά, γι' αυτό και πρέπει να σε αποδεχτούν, για να ανοίξουν τις πόρτες. Πέρα από την απλοχεριά και τη φιλοξενία τους, στο βάθος είναι άνθρωποι όχι κλειστοί, αλλά φυλάνε τις σκέψεις τους μόνο για εκείνους που εμπιστεύονται.
Ποιες παραμέτρους λάβατε υπόψη σας για τη διανομή και τη σκηνοθετική προσέγγιση της παράστασης; Η επιλογή των ηθοποιών έγινε με πολύ μεγάλη προσοχή. Εμπιστεύτηκα το ρόλο του Καπετάν Μιχάλη στον Νίκο Βερλέκη, γιατί πιστεύω ότι έχει φτάσει και στην κατάλληλη ηλικία και έχει πια διανύσει μια διαδρομή. Ηρθε η στιγμή να επωμιστεί ένα ρόλο σαν αυτόν. Και είναι και πάρα πολύ καλός. Εξάλλου, ο Νίκος είναι παντρεμένος με Κρητικιά και βρίσκεται πολύ κοντά στην κρητική ψυχολογία. Δε χρειάστηκε να κάνει τη δική μου διαδρομή για να φτάσει εδώ.
Στα χνάρια της αρχαίας τραγωδίας
Ο λόγος του Καζαντζάκη είναι ιδιαίτερος. Συναντήσατε κάποιες ιδιαίτερες δυσκολίες; Ο λόγος του έχει ένα εσωτερικό ρυθμό, ουσιαστικά κρατά το δεκαπεντασύλλαβο. Ετσι, όλη η δομή, η προσέγγιση, ακόμη και το σκηνικό, είναι τελείως αφαιρετικά. Συγκεκριμένα, το σκηνικό είναι ένα κομμάτι τοίχου του κάστρου με μία πύλη κεντρικά. Δύο παράπλευρες μικρότερες πύλες που οδηγούν σε έναν κύκλο, όπου είναι η πλατεία και το αλώνι και θα μπορούσε να ιδωθεί σαν την ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου. Πάνω είναι ζωγραφισμένος χωρίς να φαίνεται έντονα ο δίσκος της Φαιστού. Ετσι συνδέεται η αρχαιότητα με το σήμερα. Η σκηνοθετική μου προσέγγιση, λοιπόν, είναι αυτή που ταιριάζει σ' ένα αρχαίο δράμα -πολύ λιτή, με πολλή δουλειά πάνω στο λόγο και τις συγκρούσεις των ηρώων. Εχει φοβερές δυσκολίες εξαιτίας του λόγου του Καζαντζάκη και εξαιτίας του μεγέθους των σχέσεων και των συγκρούσεων των ηρώων.
Θέλετε να μας μιλήσετε για την κύρια σύγκρουση, εκείνη ανάμεσα στον Καπετάν Μιχάλη και τον Νουρήμπεη; Ο Καζαντζάκης, ως γνήσιο γέννημα θρέμμα της Κρήτης, είχε προβλέψει συμβολικά, χωρίς να υπογραμμίζει το σύμβολο, είχε δει ή οραματιστεί ότι η συμφιλίωση των δύο λαών είναι δυνατή. Ενώ ο Καπετάν Μιχάλης και ο Νουρήμπεης είναι εχθροί -κατακτητής και κατακτημένος-, υπάρχει αναγνώριση του ύψους, του μεγέθους τους ενός από τον άλλον. Γίνονται αδερφοχτοί - αυτό είναι μια μορφή δέσμευσης και αναγνώρισης της αξίας του άλλου. Βεβαίως, οι συνθήκες είναι τέτοιες που τους αναγκάζουν να συγκρουστούν, αλλά με ένα μεγαλειώδη τρόπο. Εγώ το χαρακτηρίζω «ελεγεία προς την ελευθερία», ελευθερία όχι μόνο της πατρίδας, αλλά και του εσωτερικού κόσμου. Γιατί ο Καπετάν Μιχάλης παραβιάζοντας τις αρχές του περνά την οριακή γραμμή και αποφασίζει ο ίδιος να οδεύσει προς το θάνατο, αναζητώντας τη δική του ελευθερία.
Ομως, υπάρχουν κι άλλες συγκρούσεις. Ο Πολυξύγκης, κι αυτός καπετάνιος, είναι το αντίθετο του Καπετάν Μιχάλη - χαίρεται τη ζωή, ενώ ο ήρωάς μας τη στερείται, την αρνείται. Ακόμη, η σύγκρουση που διαπερνά ολόκληρο το έργο και χαρακτηρίζει το σύνολο των έργων του Καζαντζάκη -από τη μία το πνεύμα και από την άλλη το ένστικτο.
Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι ο Καζαντζάκης επικρίθηκε σφοδρότατα για τον «Καπετάν Μιχάλη» όταν τον δημοσίευσε; Σε αυτόν τον τόπο κανείς δε διαβάζει προσεκτικά τους μεγάλους συγγραφείς. Κανείς δεν τους μελετά. Απλώς πολύ εύκολα δίνουμε χαρακτηρισμούς, όπως «ξεπερασμένος», «μεγαλόστομος», «υπεράνθρωπος», χωρίς να ψάξουμε επί της ουσίας. Αυτήν τη στιγμή ο Καζαντζάκης θεωρείται από τα μεγαλύτερα φιλοσοφικά κεφάλαια, έχει μεταφραστεί σε όλες τις γλώσσες του κόσμου, υπάρχουν 250 έδρες σε πανεπιστήμια. Αυτό εμείς το αγνοούμε και το απαξιώνουμε. Ο,τι θέλει και λίγο κόπο, ό,τι μας προβληματίζει, το ονομάζουμε ξεπερασμένο και ξεμπερδεύουμε μαζί του, για να ασχοληθούμε με τα ευτελή. Οι άνθρωποι που λένε αλήθεια και κοιτάζουν μπροστά πάντα είναι επικίνδυνοι για το κατεστημένο. Σε κάθε εποχή. Ομως, η αλήθεια δε σκεπάζεται.
Τι κάνει τον Καζαντζάκη τόσο μεγάλο; Ενας συγγραφέας που φτάνει στο απόφθεγμα «δεν πιστεύω τίποτα, δε φοβάμαι τίποτα, είμαι ελεύθερος» ξέρεις τι διαδρομή έχει κάνει μέσα στο λαβύρινθο του εσωτερικού του κόσμου; Είμαστε σκλάβοι οι περισσότεροι άνθρωποι, και μικροί, σαν μυρμηγκάκια, έτσι όπως λέει και ο ίδιος στην «Ασκητική». Αν δεν ξεπεράσουμε αυτήν τη μικροψυχία την οποία μας δημιουργεί το περιβάλλον και γενικότερα ο μεταμοντερνισμός, δε θα μπορέσουμε να φτάσουμε ποτέ σε ουσιαστικές ανατάσεις ψυχής και πνεύματος.
Αυτό κάνει άλλωστε και το θέατρο... Ε, βέβαια, αυτός είναι ο ρόλος του. Αλλά όχι με ευσεβή έργα.
Σταθμοί της ζωής του:
- Ο Γιάννης Βόγλης έπαιξε ο ίδιος τον Καπετάν Μιχάλη το 1983, σε μία παράσταση του θεατρικού οργανισμού που είχε τότε, την «Ανατολή». Πριν από αυτόν, το ρόλο του Κρητικού παλικαριού είχε υποδυθεί ο Μάνος Κατράκης, του οποίου μάλιστα ζήτησε τη σύμφωνη γνώμη, «την ευλογία» για να τον αναλάβει ο ίδιος. Στην τωρινή παράσταση εκτός από σκηνοθέτης είναι και ο Σήφακας, ο πατέρας του Καπετάν Μιχάλη.
-Κάνει 45 χρόνια θέατρο και σκοπεύει να συνεχίσει για πολλά ακόμη.
-Κατάγεται από την Ιωνία. Αλλά έχει μια προσφυγική σχέση με την Κρήτη, όπως την ονομάζει ο ίδιος, από την πλευρά του παππού του.
- Σε ηλικία 6-7 ετών πρωτοείδε θέατρο, μία παράσταση με τον Αιμ. Βεάκη και τον Παππά. Η πρώτη του συνειδητοποιημένη παράσταση, στην οποία έφηβος πια κατάλαβε ότι μπήκε μέσα του ο σπόρος του θεάτρου, ήταν ο «Προμηθέας δεσμώτης» με τον Κατράκη.
-Η ταινία «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο» ήταν η αφορμή που τον «ξαναγύρισε» στην Ελλάδα από το εξωτερικό, όπου είχε πάει να «επιδιώξει» μια διεθνή καριέρα.
-Το χειμώνα θα τον δούμε στην «Τρικυμία» του Σέξπιρ ως Πρόσπερο, σε μία παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου.
Είπε για το θέατρο:
- «Η δύναμη του αρχαίου δράματος είναι μεγάλη, αρκεί να μην ασχημονούμε στο κείμενο. Οταν γίνεται αυτό, οι συγγραφείς μας εκδικούνται».
- «Εχει προχωρήσει, αλλά σε περιπτώσεις έχει και ξεστρατίσει. Η αναζήτηση νέων δρόμων είναι πάντα μέσα στους σκοπούς του θεάτρου. Αλλά θέλει πολύ μεστή σκέψη. Είναι παρήγορο το ότι έχει περάσει πια στους ηθοποιούς - σκηνοθέτες. Είναι κάτι ζωντανό και εξελίσσεται, δεν είναι κάτι στατικό που μπορεί να φορεθεί σαν ρούχο».
- «Το να μιμηθείς ένα αυτιστικό άτομο δεν είναι πολύ δύσκολο - ο σκοπός είναι να το κάνεις αυτό τέχνη».
- «Δεν έχουμε να ζηλέψουμε τίποτε από το θέατρο άλλων ευρωπαϊκών χωρών».
info: H παράσταση, στην οποία παίζουν ακόμη οι Νίκος Δαδινόπουλος, Γιάννης Καλατζόπουλος, Μαριάννα Πολυχρονίδη και άλλοι ηθοποιοί, παρουσιάζεται στο Θέατρο Κήπου (Ν. Γερμανού 1, τηλ. 2310 256775) την Τρίτη, την Τετάρτη και την Πέμπτη (17-19/7), στις 21.15. Η μουσική της φέρει τις υπογραφές του Βασίλη Σκουλά και του Λουδοβίκου των Ανωγείων.
Ιζαμπέλ Αλιέντε
Μικροκαμωμένη, κομψή, αεικίνητη, με μάτια γεμάτα πάθος, η Αλιέντε φαίνεται να ’ναι πλασμένη από το ίδιο μαγικό υλικό με τους ήρωές της.
Συνέντευξη στην Πόπη Μουσουράκη
Γεννημένη στο Περού το 1942, το διάστημα που ο πατέρας της ήταν διαπιστευμένος εκεί ως διπλωμάτης, αναγκάστηκε μετά το χαμό του να επιστρέψει στη Χιλή μαζί με τη μητέρα της. «Τη θυμάμαι να φαίνεται πάντα άρρωστη», λέει για τη μητέρα της, σήμερα 86 χρόνων, «κι αυτό σαν παιδί μ’ έκανε να νιώθω ανήμπορη και ένοχη, γιατί αισθανόμουν ότι δεν μπορούσα να τη βοηθήσω με κανέναν τρόπο».
Από τότε φαίνεται να στέριωσε μέσα της η απόφαση να μη γίνει η ίδια ποτέ μια αδύναμη γυναίκα. Σ’ όλη της τη ζωή θα υψώνει θαρραλέα τη φωνή της και δε θα πάψει ποτέ να υποστηρίζει ανοιχτά και με κάθε κόστος τις απόψεις της. Και το κόστος ήταν πραγματικά βαρύ, όταν μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1973 στη Χιλή και τη δολοφονία του θείου της, Σαλβαντόρ Αλιέντε, θα αναγκαστεί να καταφύγει στη Βενεζουέλα, προκειμένου να γλιτώσει από τις απειλές κατά της ζωής της. Το ίδιο διάστημα, η μητέρα της και ο πατριός της θα γλιτώσουν παρά τρίχα τη δολοφονία, ενώ ο αδελφός της θα αποκλειστεί αβοήθητος στη Μόσχα.
Στη Βενεζουέλα θα μείνει τελικά 13 ολόκληρα χρόνια, απολαμβάνοντας την ασφάλεια της ανωνυμίας που τόσο είχε στερηθεί.
Η Αλιέντε θα ασχοληθεί αρχικά με τη δημοσιογραφία και θα είναι πια κοντά στα 40, όταν θα γράψει το πρώτο της βιβλίο, «Το σπίτι των πνευμάτων», που θα την εκτινάξει μονομιάς στις κορυφαίες θέσεις της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας. «Σκέφτομαι πως ίσως να χρειαζόταν να χάσω τη χώρα μου, για ν’ αρχίσω να γράφω», λέει η ίδια, καθώς «“Το σπίτι των πνευμάτων” ήταν μια προσπάθεια να δημιουργήσω ξανά τη χώρα που είχα χάσει, την οικογένεια που είχα χάσει». Σήμερα, για να μην ξεχνά το πρώτο μεγάλο χαμόγελο της ζωής της, έχει δώσει το ίδιο όνομα στο σπίτι που ζει, στην Καλιφόρνια.
Αν και η ζωή τής έδωσε το ίδιο απλόχερα και την πίκρα. Η «Πάουλα», το βιβλίο που η ίδια θεωρεί το αριστούργημά της, είναι το χρονικό μιας τρομερής προσωπικής εμπειρίας, του θανάτου της κόρης της. Το βιβλίο, γραμμένο κυριολεκτικά στο προσκεφάλι της κόρης της, όταν εκείνη έπεσε σε κώμα, είναι το πιο σπαρακτικό ξόρκι για την τελεσίδικη κραυγή που πλησιάζει.
Η γραφή της Αλιέντε, παρόλο που η ίδια δηλώνει πως έχει κουραστεί να την κατατάσσουν στη σχολή του μαγικού ρεαλισμού, κουβαλάει όλα τα χαρακτηριστικά της συνολικής λατινοαμερικάνικης συνείδησης. Θέτει στο κέντρο της λογοτεχνικής της δημιουργίας τη φαντασία, μια φαντασία όμως που δεν είναι ανεξάρτητη από την εμπειρία, αλλά αντίθετα τροφοδοτείται απ’ αυτήν μετουσιώνοντάς τη σε μια αρχετυπική λειτουργία. Τα δύο τελευταία της μυθιστορήματα, «Ζορρό, η αρχή του θρύλου» και «Ινές, ψυχή μου» είναι, όπως και όλα τα βιβλία της Αλιέντε, έργα πληθωρικά, ορμητικά, με σπάνια δύναμη και εικονοποιητική ικανότητα.
Ας δούμε τι μας είπε η ίδια για τα δύο τελευταία της βιβλία.
Για ν’ αρχίσουμε με τον «Zορρό», ποιες ήταν οι βασικές δυσκολίες που είχατε ν’ αντιμετωπίσετε στην προσπάθειά σας να μετατρέψετε ένα «χάρτινο» ήρωα σε χειροπιαστή φιγούρα; Επίσης, όλο αυτό δεν κουβαλούσε το ρίσκο του να καταστρέψετε ένα μύθο; Η πιο μεγάλη δυσκολία όταν έγραφα τον «Ζορρό» ήταν να περιγράψω τις μάχες με τα σπαθιά κι άλλες παρόμοιες σκηνές έντονης δράσης μέσα στην πλοκή. Οι αναγνώστες είναι συνηθισμένοι να βλέπουν τον Ζορρό στην οθόνη. Πώς θα μπορούσα, λοιπόν, να επιτύχω το ρυθμό, το σασπένς και την ταχύτητα της δράσης που έχουμε συνδέσει μ’ αυτού του είδους τον ήρωα; Πήρα μερικά μαθήματα ξιφομαχίας, αλλά δε βοήθησαν και πολύ. Μετά διάβασα ένα βιβλίο για τον τρόπο που στήνεται η χορογραφία των μονομάχων στις ταινίες κι αυτό αποδείχτηκε πραγματικά πιο χρήσιμο. Δε είχα κανένα πρόβλημα με το μύθο του Ζορρό. Ο Ζορρό είναι ένα κανονικό ανθρώπινο πλάσμα, δεν είναι ένας ήρωας με ειδικές δυνάμεις (όπως ο Σούπερμαν ή ο Μπάτμαν). Μπορούσα πολύ εύκολα να τον φανταστώ σαν αγόρι ή σαν νέο άντρα.
Πώς νιώσατε την ανάγκη να ασχοληθείτε και να γράψετε για τον Ζορρό; Η ιδέα γι' αυτό το βιβλίο δεν ήταν δική μου. Μια μέρα, τον Αύγουστο του 2003, ήρθαν στο σπίτι μου κάποιοι άνθρωποι. Μου είπαν ότι εκπροσωπούσαν τη «Zorro Prod» κι ότι είχαν τα δικαιώματα για το χαρακτήρα. Μου εξήγησαν πως είχαν κάνει τα πάντα σχετικά με τον Ζορρό: τηλεοπτικές σειρές, ταινίες κ.λπ., αλλά δεν είχαν ένα λογοτεχνικό έργο για τον ήρωα και μου ζήτησαν να το γράψω εγώ. Μου είπαν πως ήμουν η ιδανική για κάτι τέτοιο, επειδή γράφω στα ισπανικά, γνωρίζω την ισπανική κουλτούρα, ζω στην Καλιφόρνια κι ακόμα γιατί έχω γράψει ιστορίες περιπέτειας και ιστορικά μυθιστορήματα.
Στο «Ινές, ψυχή μου» νιώσατε ότι η ηρωίδα εκφράζει σ’ ένα μεγάλο βαθμό και το δικό σας ψυχισμό; Ναι, πραγματικά τη νιώθω πολύ κοντά μου. Θα ’λεγα ότι έχουμε την ίδια αποφασιστικότητα να παλέψουμε για τη ζωή. Στα 5 μου ήμουν ήδη φεμινίστρια, παρόλο που η λέξη ήταν ακόμη άγνωστη στη Χιλή. Η Ινές Σουάρεθ ήταν μια γυναίκα που τόλμησε να πάρει τη μοίρα της στα χέρια της. Πολύ λίγα έχουν γραφτεί για τις γυναίκες που βοήθησαν εκείνη την εποχή με τον αγώνα τους να εδραιωθεί η ισπανική κυριαρχία.
Αλλά ειδικά η Σουάρεθ ήταν μια περίπτωση μοναδική: ήταν η μόνη γυναίκα ανάμεσα στους Ισπανούς κονκισταδόρους που έφτασαν στη Χιλή το 1540. Αγωνίστηκε και στη συνέχεια ήταν από τους θεμελιωτές της Χιλής.
Κατά πόσο τα ιστορικά γεγονότα και στα δύο βιβλία είναι πραγματικά και κατά πόσο ανήκουν στη σφαίρα της μυθοπλασίας; Τα ιστορικά γεγονότα και στα δύο βιβλία είναι ακριβή: στον «Ζορρό» η εισβολή των ναπολεόντειων στρατευμάτων στην Ισπανία, οι μυστικές οργανώσεις, ο κουρσάρος Ζαν Λαφίτ, το πολιτικό σκηνικό εκείνης της εποχής είναι απόλυτα ακριβή. Πήγα κι έκανα έρευνα σ’ όλα τα μέρη που διεξάγεται η ιστορία, στην Καλιφόρνια, στη Βαρκελώνη, στη Νέα Ορλεάνη. Το ίδιο και στην «Ινές». Η έρευνα για να γράψω το βιβλίο μού πήρε σχεδόν τέσσερα χρόνια.
Ποιο ήταν το πρώτο ερέθισμα, η αφορμή που σας έκανε να στραφείτε από τη δημοσιογραφία στη συγγραφή βιβλίων; Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1973 στη Χιλή, που τερμάτισε μια μακρά και συμπαγή δημοκρατική περίοδο, έφυγα από τη χώρα με την οικογένειά μου κι έζησα εξόριστη στη Βενεζουέλα για 13 χρόνια. Εκεί δεν μπορούσα να βρω δουλειά ως δημοσιογράφος κι άρχισα να δουλεύω σε διάφορες δουλειές, για να βγάζω τα προς το ζην και να μεγαλώσω τα παιδιά μου. Στις 8 Ιανουαρίου του 1981 δέχτηκα ένα τηλεφώνημα στο Καράκας -ότι ο παππούς μου, που τον λάτρευα, πέθαινε στη Χιλή.
Ξεκίνησα τότε να του γράφω κάτι σαν «πνευματικό» γράμμα για να τον αποχαιρετήσω. Ο παππούς μου πέθανε κι εγώ συνέχισα να γράφω για ένα χρόνο. Στο τέλος είχα 500 σελίδες κι αυτό ήταν το πρώτο μου μυθιστόρημα, το «Σπίτι των Πνευμάτων».
Ποιο από τα βιβλία σας σάς έχει δώσει τη μεγαλύτερη ικανοποίηση μέχρι τώρα, ποιο νιώσατε να εκφράζει βαθύτερα την ψυχή σας; Η «Πάουλα». Η ιστορία του πρόωρου θανάτου της κόρης μου. Μέσα σ’ εκείνες τις σελίδες άνοιξα απόλυτα την ψυχή μου. Ηταν μια βαθιά θεραπευτική εμπειρία.
Ολο αυτό το σκληρό πολιτικό παρασκήνιο που αναγκαστήκατε να υποστείτε με ποιον τρόπο νιώθετε να επηρεάζει τα βιβλία σας; Η ζωή μου είναι σημαδεμένη από την πολιτική. Ως εκ τούτου η πολιτική παίζει σημαντικό ρόλο σ’ όλα μου τα βιβλία. Δεν μπορώ να φανταστώ μια ιστορία αποκομμένη από τον τόπο και το χρόνο της, έχω ανάγκη να περιγράψω καθετί που συνέβη στους χαρακτήρες μέσα στον κόσμο που το έζησαν. Πώς θα μπορούσα λοιπόν ν’ αγνοήσω την πολιτική; Συχνά είναι αυτό που καθορίζει το είδος της ζωής που θα ζήσουν.
Πιστεύετε ότι ένας συγγραφέας έχει την ηθική υποχρέωση να επισημαίνει τις πληγές μιας κοινωνίας και να υψώνει τη φωνή του; Δεν μπορώ να μιλήσω για τους άλλους συγγραφείς, αλλά σε ό,τι με αφορά γράφω για τα θέματα που μ' ενδιαφέρουν. Τα πολιτικά και κοινωνικά θέματα είναι ιδιαίτερα σημαντικά στη ζωή μου και δε γίνεται να μην είναι και στα βιβλία μου. Εντούτοις, δεν προσπαθώ να περάσω κάποιο μήνυμα ή να κάνω κήρυγμα. Οι ιδέες που βγαίνουν μέσα από το γράψιμό μου δεν έχουν να κάνουν μόνο με την πολιτική, αλλά και με την οικογένεια, τις γυναίκες, την αγάπη, τη βία, τις σχέσεις, τη φύση, την ιστορία...
Οι κριτικοί της λογοτεχνίας χρησιμοποιούν συχνά τον όρο «μαγικός ρεαλισμός», για να χαρακτηρίσουν τη γραφή σας. Εχω γράψει 16 βιβλία και υπάρχουν στοιχεία μαγικού ρεαλισμού μόνο σε τρία μυθιστορήματα για μεγάλους και σε τρεις νεανικές νουβέλες, άρα μάλλον ο όρος δε μου ταιριάζει ιδιαίτερα. Είμαι ανοιχτή στα μυστήρια της ζωής, είναι τόσα πολλά που δεν μπορούμε να εξηγήσουμε ή να ελέγξουμε. Προσπαθώ να γράφω με το μυαλό μου ανοιχτό και με την ιδέα πως καθετί είναι πιθανό. Παρ’ όλα αυτά, ο μαγικός ρεαλισμός δεν είναι κάτι σαν αλάτι και πιπέρι που μπορείς να το βάλεις σε κάθε ιστορία. Μερικές φορές είναι απαραίτητο να πεις την ιστορία στα ίσια κι άλλες φορές δε δουλεύει καθόλου.
Ποιες θα λέγατε ότι ήταν οι μεγαλύτερες λογοτεχνικές σας επιρροές; Υπήρξα μια παμφάγος αναγνώστρια σ’ όλη μου τη ζωή και δεν είμαι σίγουρη για τις επιρροές που έχω δεχτεί. Οταν ήμουν νέα διάβαζα πολλή ρώσικη και αγγλική λογοτεχνία, επίσης βιβλία μυστηρίου, επιστημονικής φαντασίας κι όλα τα έργα των μεγάλων συγγραφέων της λεγόμενης Σχολής του Λος Αντζελες. Σήμερα διαβάζω πιο πολύ αγγλική λογοτεχνία. Αλλά κουβαλώ, επίσης, επιρροές από ταινίες, θεατρικά έργα και σίγουρα από την προφορική παράδοση της αφήγησης, που είναι τόσο σημαντική στην ισπανική γλώσσα.
Ποια άλλη ασχολία σάς γεμίζει χαρά εκτός από το γράψιμο; Δεν έχω πολλά χόμπι, εκτός από το να φτιάχνω κοσμήματα για τους φίλους μου. Λατρεύω να παίζω με τις χάντρες! Διαβάζω, πηγαίνω για περίπατο με το σκύλο μου, περνάω την ώρα μου με την οικογένειά μου... Στ’ αλήθεια είμαι ένα πολύ βαρετό πρόσωπο. Το γράψιμο είναι ό,τι αγαπώ. Δεν είναι δουλειά για μένα, είναι η απόλαυσή μου.
Συνέντευξη στην Πόπη Μουσουράκη
Γεννημένη στο Περού το 1942, το διάστημα που ο πατέρας της ήταν διαπιστευμένος εκεί ως διπλωμάτης, αναγκάστηκε μετά το χαμό του να επιστρέψει στη Χιλή μαζί με τη μητέρα της. «Τη θυμάμαι να φαίνεται πάντα άρρωστη», λέει για τη μητέρα της, σήμερα 86 χρόνων, «κι αυτό σαν παιδί μ’ έκανε να νιώθω ανήμπορη και ένοχη, γιατί αισθανόμουν ότι δεν μπορούσα να τη βοηθήσω με κανέναν τρόπο».
Από τότε φαίνεται να στέριωσε μέσα της η απόφαση να μη γίνει η ίδια ποτέ μια αδύναμη γυναίκα. Σ’ όλη της τη ζωή θα υψώνει θαρραλέα τη φωνή της και δε θα πάψει ποτέ να υποστηρίζει ανοιχτά και με κάθε κόστος τις απόψεις της. Και το κόστος ήταν πραγματικά βαρύ, όταν μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1973 στη Χιλή και τη δολοφονία του θείου της, Σαλβαντόρ Αλιέντε, θα αναγκαστεί να καταφύγει στη Βενεζουέλα, προκειμένου να γλιτώσει από τις απειλές κατά της ζωής της. Το ίδιο διάστημα, η μητέρα της και ο πατριός της θα γλιτώσουν παρά τρίχα τη δολοφονία, ενώ ο αδελφός της θα αποκλειστεί αβοήθητος στη Μόσχα.
Στη Βενεζουέλα θα μείνει τελικά 13 ολόκληρα χρόνια, απολαμβάνοντας την ασφάλεια της ανωνυμίας που τόσο είχε στερηθεί.
Η Αλιέντε θα ασχοληθεί αρχικά με τη δημοσιογραφία και θα είναι πια κοντά στα 40, όταν θα γράψει το πρώτο της βιβλίο, «Το σπίτι των πνευμάτων», που θα την εκτινάξει μονομιάς στις κορυφαίες θέσεις της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας. «Σκέφτομαι πως ίσως να χρειαζόταν να χάσω τη χώρα μου, για ν’ αρχίσω να γράφω», λέει η ίδια, καθώς «“Το σπίτι των πνευμάτων” ήταν μια προσπάθεια να δημιουργήσω ξανά τη χώρα που είχα χάσει, την οικογένεια που είχα χάσει». Σήμερα, για να μην ξεχνά το πρώτο μεγάλο χαμόγελο της ζωής της, έχει δώσει το ίδιο όνομα στο σπίτι που ζει, στην Καλιφόρνια.
Αν και η ζωή τής έδωσε το ίδιο απλόχερα και την πίκρα. Η «Πάουλα», το βιβλίο που η ίδια θεωρεί το αριστούργημά της, είναι το χρονικό μιας τρομερής προσωπικής εμπειρίας, του θανάτου της κόρης της. Το βιβλίο, γραμμένο κυριολεκτικά στο προσκεφάλι της κόρης της, όταν εκείνη έπεσε σε κώμα, είναι το πιο σπαρακτικό ξόρκι για την τελεσίδικη κραυγή που πλησιάζει.
Η γραφή της Αλιέντε, παρόλο που η ίδια δηλώνει πως έχει κουραστεί να την κατατάσσουν στη σχολή του μαγικού ρεαλισμού, κουβαλάει όλα τα χαρακτηριστικά της συνολικής λατινοαμερικάνικης συνείδησης. Θέτει στο κέντρο της λογοτεχνικής της δημιουργίας τη φαντασία, μια φαντασία όμως που δεν είναι ανεξάρτητη από την εμπειρία, αλλά αντίθετα τροφοδοτείται απ’ αυτήν μετουσιώνοντάς τη σε μια αρχετυπική λειτουργία. Τα δύο τελευταία της μυθιστορήματα, «Ζορρό, η αρχή του θρύλου» και «Ινές, ψυχή μου» είναι, όπως και όλα τα βιβλία της Αλιέντε, έργα πληθωρικά, ορμητικά, με σπάνια δύναμη και εικονοποιητική ικανότητα.
Ας δούμε τι μας είπε η ίδια για τα δύο τελευταία της βιβλία.
Για ν’ αρχίσουμε με τον «Zορρό», ποιες ήταν οι βασικές δυσκολίες που είχατε ν’ αντιμετωπίσετε στην προσπάθειά σας να μετατρέψετε ένα «χάρτινο» ήρωα σε χειροπιαστή φιγούρα; Επίσης, όλο αυτό δεν κουβαλούσε το ρίσκο του να καταστρέψετε ένα μύθο; Η πιο μεγάλη δυσκολία όταν έγραφα τον «Ζορρό» ήταν να περιγράψω τις μάχες με τα σπαθιά κι άλλες παρόμοιες σκηνές έντονης δράσης μέσα στην πλοκή. Οι αναγνώστες είναι συνηθισμένοι να βλέπουν τον Ζορρό στην οθόνη. Πώς θα μπορούσα, λοιπόν, να επιτύχω το ρυθμό, το σασπένς και την ταχύτητα της δράσης που έχουμε συνδέσει μ’ αυτού του είδους τον ήρωα; Πήρα μερικά μαθήματα ξιφομαχίας, αλλά δε βοήθησαν και πολύ. Μετά διάβασα ένα βιβλίο για τον τρόπο που στήνεται η χορογραφία των μονομάχων στις ταινίες κι αυτό αποδείχτηκε πραγματικά πιο χρήσιμο. Δε είχα κανένα πρόβλημα με το μύθο του Ζορρό. Ο Ζορρό είναι ένα κανονικό ανθρώπινο πλάσμα, δεν είναι ένας ήρωας με ειδικές δυνάμεις (όπως ο Σούπερμαν ή ο Μπάτμαν). Μπορούσα πολύ εύκολα να τον φανταστώ σαν αγόρι ή σαν νέο άντρα.
Πώς νιώσατε την ανάγκη να ασχοληθείτε και να γράψετε για τον Ζορρό; Η ιδέα γι' αυτό το βιβλίο δεν ήταν δική μου. Μια μέρα, τον Αύγουστο του 2003, ήρθαν στο σπίτι μου κάποιοι άνθρωποι. Μου είπαν ότι εκπροσωπούσαν τη «Zorro Prod» κι ότι είχαν τα δικαιώματα για το χαρακτήρα. Μου εξήγησαν πως είχαν κάνει τα πάντα σχετικά με τον Ζορρό: τηλεοπτικές σειρές, ταινίες κ.λπ., αλλά δεν είχαν ένα λογοτεχνικό έργο για τον ήρωα και μου ζήτησαν να το γράψω εγώ. Μου είπαν πως ήμουν η ιδανική για κάτι τέτοιο, επειδή γράφω στα ισπανικά, γνωρίζω την ισπανική κουλτούρα, ζω στην Καλιφόρνια κι ακόμα γιατί έχω γράψει ιστορίες περιπέτειας και ιστορικά μυθιστορήματα.
Στο «Ινές, ψυχή μου» νιώσατε ότι η ηρωίδα εκφράζει σ’ ένα μεγάλο βαθμό και το δικό σας ψυχισμό; Ναι, πραγματικά τη νιώθω πολύ κοντά μου. Θα ’λεγα ότι έχουμε την ίδια αποφασιστικότητα να παλέψουμε για τη ζωή. Στα 5 μου ήμουν ήδη φεμινίστρια, παρόλο που η λέξη ήταν ακόμη άγνωστη στη Χιλή. Η Ινές Σουάρεθ ήταν μια γυναίκα που τόλμησε να πάρει τη μοίρα της στα χέρια της. Πολύ λίγα έχουν γραφτεί για τις γυναίκες που βοήθησαν εκείνη την εποχή με τον αγώνα τους να εδραιωθεί η ισπανική κυριαρχία.
Αλλά ειδικά η Σουάρεθ ήταν μια περίπτωση μοναδική: ήταν η μόνη γυναίκα ανάμεσα στους Ισπανούς κονκισταδόρους που έφτασαν στη Χιλή το 1540. Αγωνίστηκε και στη συνέχεια ήταν από τους θεμελιωτές της Χιλής.
Κατά πόσο τα ιστορικά γεγονότα και στα δύο βιβλία είναι πραγματικά και κατά πόσο ανήκουν στη σφαίρα της μυθοπλασίας; Τα ιστορικά γεγονότα και στα δύο βιβλία είναι ακριβή: στον «Ζορρό» η εισβολή των ναπολεόντειων στρατευμάτων στην Ισπανία, οι μυστικές οργανώσεις, ο κουρσάρος Ζαν Λαφίτ, το πολιτικό σκηνικό εκείνης της εποχής είναι απόλυτα ακριβή. Πήγα κι έκανα έρευνα σ’ όλα τα μέρη που διεξάγεται η ιστορία, στην Καλιφόρνια, στη Βαρκελώνη, στη Νέα Ορλεάνη. Το ίδιο και στην «Ινές». Η έρευνα για να γράψω το βιβλίο μού πήρε σχεδόν τέσσερα χρόνια.
Ποιο ήταν το πρώτο ερέθισμα, η αφορμή που σας έκανε να στραφείτε από τη δημοσιογραφία στη συγγραφή βιβλίων; Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1973 στη Χιλή, που τερμάτισε μια μακρά και συμπαγή δημοκρατική περίοδο, έφυγα από τη χώρα με την οικογένειά μου κι έζησα εξόριστη στη Βενεζουέλα για 13 χρόνια. Εκεί δεν μπορούσα να βρω δουλειά ως δημοσιογράφος κι άρχισα να δουλεύω σε διάφορες δουλειές, για να βγάζω τα προς το ζην και να μεγαλώσω τα παιδιά μου. Στις 8 Ιανουαρίου του 1981 δέχτηκα ένα τηλεφώνημα στο Καράκας -ότι ο παππούς μου, που τον λάτρευα, πέθαινε στη Χιλή.
Ξεκίνησα τότε να του γράφω κάτι σαν «πνευματικό» γράμμα για να τον αποχαιρετήσω. Ο παππούς μου πέθανε κι εγώ συνέχισα να γράφω για ένα χρόνο. Στο τέλος είχα 500 σελίδες κι αυτό ήταν το πρώτο μου μυθιστόρημα, το «Σπίτι των Πνευμάτων».
Ποιο από τα βιβλία σας σάς έχει δώσει τη μεγαλύτερη ικανοποίηση μέχρι τώρα, ποιο νιώσατε να εκφράζει βαθύτερα την ψυχή σας; Η «Πάουλα». Η ιστορία του πρόωρου θανάτου της κόρης μου. Μέσα σ’ εκείνες τις σελίδες άνοιξα απόλυτα την ψυχή μου. Ηταν μια βαθιά θεραπευτική εμπειρία.
Ολο αυτό το σκληρό πολιτικό παρασκήνιο που αναγκαστήκατε να υποστείτε με ποιον τρόπο νιώθετε να επηρεάζει τα βιβλία σας; Η ζωή μου είναι σημαδεμένη από την πολιτική. Ως εκ τούτου η πολιτική παίζει σημαντικό ρόλο σ’ όλα μου τα βιβλία. Δεν μπορώ να φανταστώ μια ιστορία αποκομμένη από τον τόπο και το χρόνο της, έχω ανάγκη να περιγράψω καθετί που συνέβη στους χαρακτήρες μέσα στον κόσμο που το έζησαν. Πώς θα μπορούσα λοιπόν ν’ αγνοήσω την πολιτική; Συχνά είναι αυτό που καθορίζει το είδος της ζωής που θα ζήσουν.
Πιστεύετε ότι ένας συγγραφέας έχει την ηθική υποχρέωση να επισημαίνει τις πληγές μιας κοινωνίας και να υψώνει τη φωνή του; Δεν μπορώ να μιλήσω για τους άλλους συγγραφείς, αλλά σε ό,τι με αφορά γράφω για τα θέματα που μ' ενδιαφέρουν. Τα πολιτικά και κοινωνικά θέματα είναι ιδιαίτερα σημαντικά στη ζωή μου και δε γίνεται να μην είναι και στα βιβλία μου. Εντούτοις, δεν προσπαθώ να περάσω κάποιο μήνυμα ή να κάνω κήρυγμα. Οι ιδέες που βγαίνουν μέσα από το γράψιμό μου δεν έχουν να κάνουν μόνο με την πολιτική, αλλά και με την οικογένεια, τις γυναίκες, την αγάπη, τη βία, τις σχέσεις, τη φύση, την ιστορία...
Οι κριτικοί της λογοτεχνίας χρησιμοποιούν συχνά τον όρο «μαγικός ρεαλισμός», για να χαρακτηρίσουν τη γραφή σας. Εχω γράψει 16 βιβλία και υπάρχουν στοιχεία μαγικού ρεαλισμού μόνο σε τρία μυθιστορήματα για μεγάλους και σε τρεις νεανικές νουβέλες, άρα μάλλον ο όρος δε μου ταιριάζει ιδιαίτερα. Είμαι ανοιχτή στα μυστήρια της ζωής, είναι τόσα πολλά που δεν μπορούμε να εξηγήσουμε ή να ελέγξουμε. Προσπαθώ να γράφω με το μυαλό μου ανοιχτό και με την ιδέα πως καθετί είναι πιθανό. Παρ’ όλα αυτά, ο μαγικός ρεαλισμός δεν είναι κάτι σαν αλάτι και πιπέρι που μπορείς να το βάλεις σε κάθε ιστορία. Μερικές φορές είναι απαραίτητο να πεις την ιστορία στα ίσια κι άλλες φορές δε δουλεύει καθόλου.
Ποιες θα λέγατε ότι ήταν οι μεγαλύτερες λογοτεχνικές σας επιρροές; Υπήρξα μια παμφάγος αναγνώστρια σ’ όλη μου τη ζωή και δεν είμαι σίγουρη για τις επιρροές που έχω δεχτεί. Οταν ήμουν νέα διάβαζα πολλή ρώσικη και αγγλική λογοτεχνία, επίσης βιβλία μυστηρίου, επιστημονικής φαντασίας κι όλα τα έργα των μεγάλων συγγραφέων της λεγόμενης Σχολής του Λος Αντζελες. Σήμερα διαβάζω πιο πολύ αγγλική λογοτεχνία. Αλλά κουβαλώ, επίσης, επιρροές από ταινίες, θεατρικά έργα και σίγουρα από την προφορική παράδοση της αφήγησης, που είναι τόσο σημαντική στην ισπανική γλώσσα.
Ποια άλλη ασχολία σάς γεμίζει χαρά εκτός από το γράψιμο; Δεν έχω πολλά χόμπι, εκτός από το να φτιάχνω κοσμήματα για τους φίλους μου. Λατρεύω να παίζω με τις χάντρες! Διαβάζω, πηγαίνω για περίπατο με το σκύλο μου, περνάω την ώρα μου με την οικογένειά μου... Στ’ αλήθεια είμαι ένα πολύ βαρετό πρόσωπο. Το γράψιμο είναι ό,τι αγαπώ. Δεν είναι δουλειά για μένα, είναι η απόλαυσή μου.
273EDITO
Είχαν περάσει τουλάχιστον δέκα χρόνια από την τελευταία φορά που πήγα στη Χαλκιδική με το ΚΤΕΛ. Μέχρι το περασμένο Σάββατο.
«Ανακάλυψα»…
ότι πλέον δεν κόβουν μηδενικά εισιτήρια. Δηλαδή, θέσεις για… όρθιους. Αυτό που είχαμε πάθει κάποτε -α ρε Ολγί, σ' έφαγαν τα Λονδίνα-, να πάρουμε σαν κυρίες τα εισιτηριάκια μας και να συνειδητοποιήσουμε εν κινήσει ότι έγραφαν «θέση 0», με έχει σημαδέψει. Αντε, τσούκου τσούκου μέχρι τη Λαγόμανδρα. Τώρα, ούτε μέχρι τη Δελφών δεν αντέχω την ορθοστασία. Πλέον είναι πολύ ανθρώπινα να ταξιδεύεις με ΚΤΕΛ. Εκτός από σίγουρη θέση έχει και air condition. Χλίδες.
Αλλά και…
κάτι άσχετο με το ΚΤΕΛ, αλλά και σχετικό, καθώς το ταξίδι με το λεωφορείο σού δίνει το χρόνο και τη δυνατότητα να παρατηρείς πράγματα που προσπερνάς στην καθημερινότητά σου. Οπως το ότι ένας ωραίος άνθρωπος είναι παντού τέτοιος. Συνταξίδευα τυχαία με τον κ. Χ.Τ., έναν καθηγητή του ΑΠΘ. Μεγάλος δάσκαλος. Πρωί πρωί Σαββάτου, στο δρόμο για τις παραλίες είχε μαζί του μια τσάντα βιβλία και γραπτά και διάβαζε με… αγάπη, αν καταλαβαίνετε τι εννοώ. Μετά αποκοιμήθηκε λίγο, όπως και η μικρή μου. Οταν ξύπνησαν κι οι δύο, άρχισε να της μιλάει κι εκείνη του έκανε ντροπές.
«Πώς σε λένε;», τη ρωτά. «Ειρήνη», του απαντά, εκείνη, αλλά κι εγώ, για να βοηθήσω τη συζήτηση ενός καθηγητή Πανεπιστημίου με το δίχρονο. Λες και με είχαν ανάγκη! «Υπάρχει πιο όμορφο όνομα στον κόσμο;», αποκρίθηκε εκείνος.
Οταν ήρθε η ώρα να κατέβει, ο εισπράκτορας τον «μάλωσε», επειδή κατέβηκε λίγα μέτρα μετά το χωριό για το οποίο έβγαλε εισιτήριο (και πολλά μέτρα, δηλαδή λίγα χιλιόμετρα πριν από το επόμενο). «Την άλλη φορά να βγάλετε εισιτήριο για το επόμενο», του είπε ο νεαρός. Εκείνος του έκανε ένα νεύμα κατανόησης και… συμπόνιας μου φάνηκε και κατέβηκε.
«Ανακάλυψα», όμως, και…
ότι κάποιοι από τους υπαλλήλους που δίνουν πληροφορίες από το τηλέφωνο είτε βαριούνται τη ζωή τους, τη δουλειά τους και όλους εμάς που τους… ενοχλούμε είτε απλώς δεν ξέρουν τη δουλειά τους.
Το απόγευμα πριν ταξιδέψω τηλεφωνούσα επί περίπου δύο ώρες στα τηλέφωνα του ΚΤΕΛ Χαλκιδικής και άλλοτε έκανε σαν να είναι χαλασμένο, άλλοτε σαν να μιλάει, άλλοτε σαν να μην υπάρχει ο αριθμός. Δύο και πλέον ώρες μετά πετυχαίνω το στόχο μου. Εντωμεταξύ, είχα ενημερωθεί από τη σχετική ιστοσελίδα (http: //www.in-ktel. gr/) ότι Σάββατο πρωί έχει δρομολόγιο για τη Χανιώτη στις 8.00. Το επιβεβαιώνει και η κυρία που απαντάει στο τηλέφωνο. Μου λέει ότι εκείνη την ώρα έχει πολύ κόσμο και με συμβουλεύει να πάω μισή ώρα νωρίτερα. Ρωτάω αν για να έχει θέση ένα παιδί 2 ετών πρέπει να βγάλω και γι' αυτό εισιτήριο και μου απαντά καταφατικά. Φτάνουμε πράγματι στις 7.30. Ο κόσμος ελάχιστος. Πηγαίνουμε να βγάλουμε εισιτήρια. Για μένα και το παιδί. Ο ταμίας γελάει: «Το παιδί δε χρειάζεται εισιτήριο. Γρήγορα, το λεωφορείο φεύγει. Το προλαβαίνετε», μου λέει. Πριν αρχίσω να τρέχω, έμεινα για δευτερόλεπτα να αναρωτιέμαι στο ΚΤΕΛ Χαλκιδικής ποιανής χώρας είχα τηλεφωνήσει την προηγουμένη. Καλά, δεν το συζητώ. Οι πινακίδες που σε οδηγούν στις νέες εγκαταστάσεις του εν λόγω ΚΤΕΛ είναι πολύ διακριτικές (!) και μόνο στα ελληνικά. Πού να το εξηγείς τώρα σε άλλες γλώσσες…
Δήμητρα Κεχαγιά, dkexagia@ekdotiki.gr
«Ανακάλυψα»…
ότι πλέον δεν κόβουν μηδενικά εισιτήρια. Δηλαδή, θέσεις για… όρθιους. Αυτό που είχαμε πάθει κάποτε -α ρε Ολγί, σ' έφαγαν τα Λονδίνα-, να πάρουμε σαν κυρίες τα εισιτηριάκια μας και να συνειδητοποιήσουμε εν κινήσει ότι έγραφαν «θέση 0», με έχει σημαδέψει. Αντε, τσούκου τσούκου μέχρι τη Λαγόμανδρα. Τώρα, ούτε μέχρι τη Δελφών δεν αντέχω την ορθοστασία. Πλέον είναι πολύ ανθρώπινα να ταξιδεύεις με ΚΤΕΛ. Εκτός από σίγουρη θέση έχει και air condition. Χλίδες.
Αλλά και…
κάτι άσχετο με το ΚΤΕΛ, αλλά και σχετικό, καθώς το ταξίδι με το λεωφορείο σού δίνει το χρόνο και τη δυνατότητα να παρατηρείς πράγματα που προσπερνάς στην καθημερινότητά σου. Οπως το ότι ένας ωραίος άνθρωπος είναι παντού τέτοιος. Συνταξίδευα τυχαία με τον κ. Χ.Τ., έναν καθηγητή του ΑΠΘ. Μεγάλος δάσκαλος. Πρωί πρωί Σαββάτου, στο δρόμο για τις παραλίες είχε μαζί του μια τσάντα βιβλία και γραπτά και διάβαζε με… αγάπη, αν καταλαβαίνετε τι εννοώ. Μετά αποκοιμήθηκε λίγο, όπως και η μικρή μου. Οταν ξύπνησαν κι οι δύο, άρχισε να της μιλάει κι εκείνη του έκανε ντροπές.
«Πώς σε λένε;», τη ρωτά. «Ειρήνη», του απαντά, εκείνη, αλλά κι εγώ, για να βοηθήσω τη συζήτηση ενός καθηγητή Πανεπιστημίου με το δίχρονο. Λες και με είχαν ανάγκη! «Υπάρχει πιο όμορφο όνομα στον κόσμο;», αποκρίθηκε εκείνος.
Οταν ήρθε η ώρα να κατέβει, ο εισπράκτορας τον «μάλωσε», επειδή κατέβηκε λίγα μέτρα μετά το χωριό για το οποίο έβγαλε εισιτήριο (και πολλά μέτρα, δηλαδή λίγα χιλιόμετρα πριν από το επόμενο). «Την άλλη φορά να βγάλετε εισιτήριο για το επόμενο», του είπε ο νεαρός. Εκείνος του έκανε ένα νεύμα κατανόησης και… συμπόνιας μου φάνηκε και κατέβηκε.
«Ανακάλυψα», όμως, και…
ότι κάποιοι από τους υπαλλήλους που δίνουν πληροφορίες από το τηλέφωνο είτε βαριούνται τη ζωή τους, τη δουλειά τους και όλους εμάς που τους… ενοχλούμε είτε απλώς δεν ξέρουν τη δουλειά τους.
Το απόγευμα πριν ταξιδέψω τηλεφωνούσα επί περίπου δύο ώρες στα τηλέφωνα του ΚΤΕΛ Χαλκιδικής και άλλοτε έκανε σαν να είναι χαλασμένο, άλλοτε σαν να μιλάει, άλλοτε σαν να μην υπάρχει ο αριθμός. Δύο και πλέον ώρες μετά πετυχαίνω το στόχο μου. Εντωμεταξύ, είχα ενημερωθεί από τη σχετική ιστοσελίδα (http: //www.in-ktel. gr/) ότι Σάββατο πρωί έχει δρομολόγιο για τη Χανιώτη στις 8.00. Το επιβεβαιώνει και η κυρία που απαντάει στο τηλέφωνο. Μου λέει ότι εκείνη την ώρα έχει πολύ κόσμο και με συμβουλεύει να πάω μισή ώρα νωρίτερα. Ρωτάω αν για να έχει θέση ένα παιδί 2 ετών πρέπει να βγάλω και γι' αυτό εισιτήριο και μου απαντά καταφατικά. Φτάνουμε πράγματι στις 7.30. Ο κόσμος ελάχιστος. Πηγαίνουμε να βγάλουμε εισιτήρια. Για μένα και το παιδί. Ο ταμίας γελάει: «Το παιδί δε χρειάζεται εισιτήριο. Γρήγορα, το λεωφορείο φεύγει. Το προλαβαίνετε», μου λέει. Πριν αρχίσω να τρέχω, έμεινα για δευτερόλεπτα να αναρωτιέμαι στο ΚΤΕΛ Χαλκιδικής ποιανής χώρας είχα τηλεφωνήσει την προηγουμένη. Καλά, δεν το συζητώ. Οι πινακίδες που σε οδηγούν στις νέες εγκαταστάσεις του εν λόγω ΚΤΕΛ είναι πολύ διακριτικές (!) και μόνο στα ελληνικά. Πού να το εξηγείς τώρα σε άλλες γλώσσες…
Δήμητρα Κεχαγιά, dkexagia@ekdotiki.gr
Sunday, July 1, 2007
Επιστροφή στη φύση
Της Σόνιας Ταλαντινού
Μόλις χθες διαπίστωσα ότι το σύνθημα του '70 - για τους Ελληνες, γιατί οι Αμερικανοί το είχαν θέσει σε εφαρμογή ήδη από το '60 - «σεξ, χασίσι κι επιστροφή στη φύση», είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Να διευκρινίσω, για να μη σπεύσουν οι κακόβουλοι να κράξουν, ότι δεν αναφέρομαι στο χασίσι και εν προκειμένω ούτε στο σεξ - αν και θα 'πρεπε -, καθώς η νεολαία το αγνοεί, όπως παρατήρησε εύστοχα η Παυλίνα Νάσιουτζικ σε πρόσφατη συνέντευξή της. Κακώς βέβαια, αφού ευθύνεται τόσο για την ψυχική όσο και για τη σωματική μας υγεία, αλλά τέλος πάντων. Αυτά είναι προσωπικές επιλογές και δεν τις κρίνω.
Οι προηγούμενες εβδομάδες κυλούσαν μεταξύ γυμναστηρίου, φυσιοθεραπευτή και ορθοπεδικού. Λίγο το γονατάκι, λίγο η μεσούλα, λίγο η μέρα, λίγο τα λόγια του παπά και ήμουν για γενικό ρεκτιφιέ. Οι φίλοι φαγώθηκαν «Το τένις σε μάρανε»! Στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα! Κι έτσι ο κουφός κατέληξε και κουτσός. Δηλαδή εγώ!
Και τι να σου πουν οι γιατροί; Κάτι σε χοντροπάθεια στο γόνατο, κάτι ένα νεύρο στη μέση βαρούσε το χαβά του. Ο γιατρός να μου κάνει σχεδιάκια στο χαρτί, για να δω και οπτικοποιημένα τι έχω, κι εγώ σαν μαθήτρια στο τελευταίο θρανίο να κάνω φασαρία και να μην καταλαβαίνω γρι από την παράδοση. Τελικά, με κατάφεραν να νιώσω μεταξύ 60 και 85 ετών, επίτιμο μέλος του δημοτικού ΚΑΠΗ. «Κάνε ασκήσεις, αλλά όχι αυτές που έκανες, βγάλε ακτίνες, αλλά όχι μαγνητική, γυμνάσου, αλλά κόψε για λίγο το τένις». Σα να μου μπήγανε μαχαίρι στην καρδιά (το βάρυνα ε;).
Κανείς δε μου είπε «πέρνα καλά, κάνε αυτό που σε ευχαριστεί, βγαίνε έξω και διασκέδαζε» και το σημαντικότερο, «αποκατάστησε τη σχέση σου με τη φύση». Τρεις μέρες σε κάποιο απόμερο κομμάτι της Χαλκιδικής και μου πέρασαν όλα ως δια μαγείας. Αποχαιρέτα τους, τους πόνους που χάνεις, αποχαιρέτα τις γκρίζες ζώνες του μυαλού!
Γιατί, όταν πάσχουμε από κάτι, ποτέ κανείς δε μας συμβουλεύει να πάμε μια βόλτα στην εξοχή, να κολυμπήσουμε ή να πατήσουμε χώμα; Εχουμε αποξενωθεί από την ίδια μας τη φύση, που είναι η φύση. Δε γεννηθήκαμε να δουλεύουμε μέσα σε τσιμεντένια κουτιά, να κοιτάμε οθόνες και να περιμένουμε ώρες μπροστά στον εκτυπωτή. Διαφορετικά, η μαμά μας θα μας κυοφορούσε μέσα σ' ένα τούβλο με συνθετικά κουφώματα, θα γεννιόμασταν με κινητό στο χέρι και χτενισμένοι. Προφανώς γεννιόμαστε, όπως θα έπρεπε να κυκλοφορούμε και να ζούμε - ή στο περίπου, για να μην προσβάλλω και τη δημόσια αιδώ. Δεν είμαστε φτιαγμένοι για τόσο τσιμέντο και μαυρίλα. Είναι τυχαίο, νομίζεις, ότι στις σύγχρονες νόσους συγκαταλέγονται αυτές «των κτιρίων»; Το πράσινο ξεκουράζει το μάτι, δε λένε; Φυσικά, αφού αυτό είναι η φύση μας. Τι θα το ξεκούραζε το μάτι, η μπουγάδα της απέναντι και τα spam στον υπολογιστή;
Μια μέρα που είσαι χάλια ψυχολογικά ή σωματικά, μπες σ' έναν κήπο, περπάτα ξυπόλυτος, μύρισε τα λουλούδια, κοίταξε τον ουρανό ή τη θάλασσα - ό,τι έχεις εύκαιρο. Ξέχασε ότι είσαι μεταλλαγμένος. Γίνε ένα με τη γη, κοινώς... γειώσου. Το σώμα έχει μνήμες, εμπιστεύσου το. Επιστροφή στη φύση σημαίνει επιστροφή σ' αυτό για το οποίο δημιουργήθηκες και θα έπρεπε να είσαι.
Της Σόνιας Ταλαντινού
Μόλις χθες διαπίστωσα ότι το σύνθημα του '70 - για τους Ελληνες, γιατί οι Αμερικανοί το είχαν θέσει σε εφαρμογή ήδη από το '60 - «σεξ, χασίσι κι επιστροφή στη φύση», είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Να διευκρινίσω, για να μη σπεύσουν οι κακόβουλοι να κράξουν, ότι δεν αναφέρομαι στο χασίσι και εν προκειμένω ούτε στο σεξ - αν και θα 'πρεπε -, καθώς η νεολαία το αγνοεί, όπως παρατήρησε εύστοχα η Παυλίνα Νάσιουτζικ σε πρόσφατη συνέντευξή της. Κακώς βέβαια, αφού ευθύνεται τόσο για την ψυχική όσο και για τη σωματική μας υγεία, αλλά τέλος πάντων. Αυτά είναι προσωπικές επιλογές και δεν τις κρίνω.
Οι προηγούμενες εβδομάδες κυλούσαν μεταξύ γυμναστηρίου, φυσιοθεραπευτή και ορθοπεδικού. Λίγο το γονατάκι, λίγο η μεσούλα, λίγο η μέρα, λίγο τα λόγια του παπά και ήμουν για γενικό ρεκτιφιέ. Οι φίλοι φαγώθηκαν «Το τένις σε μάρανε»! Στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα! Κι έτσι ο κουφός κατέληξε και κουτσός. Δηλαδή εγώ!
Και τι να σου πουν οι γιατροί; Κάτι σε χοντροπάθεια στο γόνατο, κάτι ένα νεύρο στη μέση βαρούσε το χαβά του. Ο γιατρός να μου κάνει σχεδιάκια στο χαρτί, για να δω και οπτικοποιημένα τι έχω, κι εγώ σαν μαθήτρια στο τελευταίο θρανίο να κάνω φασαρία και να μην καταλαβαίνω γρι από την παράδοση. Τελικά, με κατάφεραν να νιώσω μεταξύ 60 και 85 ετών, επίτιμο μέλος του δημοτικού ΚΑΠΗ. «Κάνε ασκήσεις, αλλά όχι αυτές που έκανες, βγάλε ακτίνες, αλλά όχι μαγνητική, γυμνάσου, αλλά κόψε για λίγο το τένις». Σα να μου μπήγανε μαχαίρι στην καρδιά (το βάρυνα ε;).
Κανείς δε μου είπε «πέρνα καλά, κάνε αυτό που σε ευχαριστεί, βγαίνε έξω και διασκέδαζε» και το σημαντικότερο, «αποκατάστησε τη σχέση σου με τη φύση». Τρεις μέρες σε κάποιο απόμερο κομμάτι της Χαλκιδικής και μου πέρασαν όλα ως δια μαγείας. Αποχαιρέτα τους, τους πόνους που χάνεις, αποχαιρέτα τις γκρίζες ζώνες του μυαλού!
Γιατί, όταν πάσχουμε από κάτι, ποτέ κανείς δε μας συμβουλεύει να πάμε μια βόλτα στην εξοχή, να κολυμπήσουμε ή να πατήσουμε χώμα; Εχουμε αποξενωθεί από την ίδια μας τη φύση, που είναι η φύση. Δε γεννηθήκαμε να δουλεύουμε μέσα σε τσιμεντένια κουτιά, να κοιτάμε οθόνες και να περιμένουμε ώρες μπροστά στον εκτυπωτή. Διαφορετικά, η μαμά μας θα μας κυοφορούσε μέσα σ' ένα τούβλο με συνθετικά κουφώματα, θα γεννιόμασταν με κινητό στο χέρι και χτενισμένοι. Προφανώς γεννιόμαστε, όπως θα έπρεπε να κυκλοφορούμε και να ζούμε - ή στο περίπου, για να μην προσβάλλω και τη δημόσια αιδώ. Δεν είμαστε φτιαγμένοι για τόσο τσιμέντο και μαυρίλα. Είναι τυχαίο, νομίζεις, ότι στις σύγχρονες νόσους συγκαταλέγονται αυτές «των κτιρίων»; Το πράσινο ξεκουράζει το μάτι, δε λένε; Φυσικά, αφού αυτό είναι η φύση μας. Τι θα το ξεκούραζε το μάτι, η μπουγάδα της απέναντι και τα spam στον υπολογιστή;
Μια μέρα που είσαι χάλια ψυχολογικά ή σωματικά, μπες σ' έναν κήπο, περπάτα ξυπόλυτος, μύρισε τα λουλούδια, κοίταξε τον ουρανό ή τη θάλασσα - ό,τι έχεις εύκαιρο. Ξέχασε ότι είσαι μεταλλαγμένος. Γίνε ένα με τη γη, κοινώς... γειώσου. Το σώμα έχει μνήμες, εμπιστεύσου το. Επιστροφή στη φύση σημαίνει επιστροφή σ' αυτό για το οποίο δημιουργήθηκες και θα έπρεπε να είσαι.
Monday, June 18, 2007
269 edito
Αλήθεια, ποιος θυμάται έστω κι ένα τραγούδι από αυτά που διαγωνίστηκαν και βραβεύτηκαν στα δύο προηγούμενα Φεστιβάλ Τραγουδιού; Πολύ φοβάμαι, κανένας.
Φυσικά, δε φταίνε οι δημιουργοί γι' αυτό. Οι συμμετοχές τους - και όχι μόνο όσες βραβεύτηκαν από κοινό και επιτροπή - ήταν κάτι παραπάνω από ευπρόσωπες. Τα τραγούδια δεν είχαν να ζηλέψουν τίποτα από το «Αν ήμουν Πλούσιος» και το «Παλιό κανόνι», που σίγουρα πολλοί τα θυμούνται ακόμη, τριάντα χρόνια μετά, και σίγουρα δεν έχουν καμιά σχέση με τα σκουπίδια που μας «ταΐζει» καθημερινά η μικρή οθόνη μέσα από τα πανηγυρτζίδικα σόου και τα πρωινά γλεντοκόπια. Ομως, μιλάμε για δύο διαφορετικές εποχές.
Τότε, τη δεκαετία του ’60 ο κόσμος διψούσε να ακούσει καινούργια πράγματα, τα αναζητούσε, γέμιζε τις μπουάτ, τα γήπεδα, τα αναψυκτήρια, τα θέατρα, όπου δινόντουσαν συναυλίες, έτρεχε να βρει την πρώτη εκτέλεση του «Επιταφίου» του Μίκη Θεοδωράκη, το νέο «45άρι» του Καζαντζίδη ή του Τσιτσάνη, τους ελάχιστους ξένους δίσκους που κυκλοφορούσαν και, βέβαια, «αγκάλιαζε» το Φεστιβάλ Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης -προσκύνημα κανονικό για τους μουσικόφιλους της εποχής, αλλά, κυρίως, για τον πολύ κόσμο. Βέβαια, τότε δεν υπήρχαν 5.500 ραδιοφωνικοί σταθμοί και 2.500 τηλεοπτικά κανάλια να τους βομβαρδίζουν καθημερινά με λαϊκο-ποπ αηδίες, μέσα από διατεταγμένες playing lists, ίδιες και σχεδόν απαράλλακτες από τη μία άκρη των ερτζιανών ως την άλλη, όπως γίνεται σήμερα.
Και το ερώτημα ξαναμπαίνει: πόσες φορές ακούσατε σε κάποιον ραδιοφωνικό σταθμό, έστω κι ένα τραγούδι από αυτά που διαγωνίστηκαν και βραβεύτηκαν στα δύο προηγούμενα Φεστιβάλ Τραγουδιού; Εκτός από τις ημέρες πέριξ της διοργάνωσης, καμία. Ούτε καν από τους σταθμούς της ΕΡΤ. Κι αυτό πια ανήκει στη σφαίρα του παραλόγου -όταν η ίδια ξοδεύει εκατομμύρια για το φεστιβάλ, να μη μεταδίδει μετά τα τραγούδια που συμμετέχουν. Τι να περιμένεις, δηλαδή, από τον κόσμο; Να τα γράψει την ημέρα της μετάδοσης σε Dvd, για να τα ακούει μετά;
Ομως, δεν είναι εκεί το θέμα. Το Φεστιβάλ Τραγουδιού καλώς κάνει και υπάρχει, παρά τις όποιες ενστάσεις. (Σίγουρα θα ήταν πολύ καλύτερα να γίνεται στην καρδιά της Θεσσαλονίκης, στο Παλέ ή στο Λιμάνι, να έχει περισσότερες παράλληλες συναυλίες από όλο το φάσμα της μουσικής σκηνής- από παραδοσιακά μέχρι χαρντ ροκ συγκροτήματα κι από τον Χατζηγιάννη μέχρι τους «Active Member», να συνεχίζει να υποστηρίζεται από την ΕΡΤ, όχι μόνο μια εβδομάδα, αλλά και πενήντα δύο εβδομάδες). Το θέμα είναι ΠΟΙΟΙ και με ΠΟΙΟ κριτήριο αποφασίζουν και διατάσσουν ΤΙ και ΠΟΙΟΥΣ θα ακούμε!
Διαβάζοντας τα στοιχεία της έρευνας που κάναμε σε συνεργασία με τα «Public» και που σήμερα δημοσιεύουμε, τρίβουμε τα μάτια μας. Ούτε λίγο ούτε πολύ διαπιστώνουμε ότι άλλα θέλει ο κόσμος και άλλα του προσφέρει η βιομηχανία του θεάματος. Διότι, πώς αλλιώς εξηγείται το ότι ο κόσμος προτιμάει το ελληνικό έντεχνο τραγούδι και τη ροκ μουσική (με ποσοστά 43% και 42% αντίστοιχα) και το ότι η πόλη είναι γεμάτη με αφίσες λαϊκο-ποπ «ινδαλμάτων» και νικητών σε ριάλιτι της κακιάς συμφοράς; Πώς εξηγείται το ότι ο κόσμος θέλει συναυλίες, το ότι δεν υπάρχει ούτε ένας μεγάλος συναυλιακός χώρος και το ότι πρέπει να «μπουζουριάζονται» μερικές χιλιάδες κόσμος σε ένα περίπτερο της ΔΕΘ, όπως συνέβη προχθές με τους Placebo, που είχαν την… ατυχία να γίνουν sold out και να χρειαστεί να μεταφερθούν σε άλλο χώρο κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή; Πώς γίνεται να μας έχουν κολλήσει τη «ρετσινιά» της «πόλης-σκυλάδικου», όταν «βουλιάζει» το Παλέ στη συναυλία για το Μάνο Λοΐζο, όταν στη συναυλία των Αρβανιτάκη - Ξυδάκη είμαστε «πατείς με πατώ σε», όταν κλείνουν δρόμοι, για να ακουστεί η ποιήτρια Κική Δημουλά; Μήπως είναι τυχαίο - μου το έχουν πει άνθρωποι που εργάζονται χρόνια στις δισκογραφικές - ότι εκείνοι που ακούν όσα παίζονται στα μαγαζιά της νύχτας είναι οι καλύτεροι πελάτες των πειρατικών Cd, ενώ, αντίθετα, αυτοί που ακούν έντεχνο ελληνικό και ξένο είναι σταθεροί πελάτες των δισκοπωλείων και των on-line καταστημάτων;
Οχι, δεν ισχυρίζεται κανείς ότι έχουμε κάνει μαζική «στροφή στην ποιότητα». Ούτε ότι όλο το εύπεπτο λαϊκό τραγούδι των ημερών είναι για τα σκουπίδια. Ούτε καν ότι όλα τα νυχτερινά κέντρα είναι για τα σκουπίδια, ότι οι πελάτες τους είναι λούμπεν και περιθωριακοί, ότι ακόμη και κάποιος που ακούει έντεχνο δε θα (πρέπει να…) πάει έστω και μία φορά το χρόνο σε αυτά. Ολα χρειάζονται και όλα είναι μέσα στο παιχνίδι κι ευτυχώς δεν υπάρχει ακόμη... Αστυνομία της αισθητικής. Αλλωστε, ένα από τα καλύτερα τραγούδια των τελευταίων χρόνων είναι το «Πόσο σ’ αγαπώ» του Σταμάτη Κραουνάκη. Κι ας έγινε γνωστό ως το τραγούδι των τίτλων της «Μαρίας της Ασχημης». Ισα ίσα αυτό αποδεικνύει ότι τα αληθινά διαμάντια όχι μόνο δε χάνουν τη λάμψη και την αξία τους, ακόμη και μέσα στις τηλεοπτικές λάσπες, αλλά και περνούν από χείλι σε χείλι και δεν ξεχνιούνται μόλις σβήσει η μικρή οθόνη. Εκείνο που λέμε είναι ότι ο κόσμος θέλει και αξίζει το καλύτερο και όχι εκείνο που του πουλάνε με το ζόρι και το στανιό.
Αντρέας Παναγόπουλος
apanagopoulos@ekdotiki.gr
Φυσικά, δε φταίνε οι δημιουργοί γι' αυτό. Οι συμμετοχές τους - και όχι μόνο όσες βραβεύτηκαν από κοινό και επιτροπή - ήταν κάτι παραπάνω από ευπρόσωπες. Τα τραγούδια δεν είχαν να ζηλέψουν τίποτα από το «Αν ήμουν Πλούσιος» και το «Παλιό κανόνι», που σίγουρα πολλοί τα θυμούνται ακόμη, τριάντα χρόνια μετά, και σίγουρα δεν έχουν καμιά σχέση με τα σκουπίδια που μας «ταΐζει» καθημερινά η μικρή οθόνη μέσα από τα πανηγυρτζίδικα σόου και τα πρωινά γλεντοκόπια. Ομως, μιλάμε για δύο διαφορετικές εποχές.
Τότε, τη δεκαετία του ’60 ο κόσμος διψούσε να ακούσει καινούργια πράγματα, τα αναζητούσε, γέμιζε τις μπουάτ, τα γήπεδα, τα αναψυκτήρια, τα θέατρα, όπου δινόντουσαν συναυλίες, έτρεχε να βρει την πρώτη εκτέλεση του «Επιταφίου» του Μίκη Θεοδωράκη, το νέο «45άρι» του Καζαντζίδη ή του Τσιτσάνη, τους ελάχιστους ξένους δίσκους που κυκλοφορούσαν και, βέβαια, «αγκάλιαζε» το Φεστιβάλ Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης -προσκύνημα κανονικό για τους μουσικόφιλους της εποχής, αλλά, κυρίως, για τον πολύ κόσμο. Βέβαια, τότε δεν υπήρχαν 5.500 ραδιοφωνικοί σταθμοί και 2.500 τηλεοπτικά κανάλια να τους βομβαρδίζουν καθημερινά με λαϊκο-ποπ αηδίες, μέσα από διατεταγμένες playing lists, ίδιες και σχεδόν απαράλλακτες από τη μία άκρη των ερτζιανών ως την άλλη, όπως γίνεται σήμερα.
Και το ερώτημα ξαναμπαίνει: πόσες φορές ακούσατε σε κάποιον ραδιοφωνικό σταθμό, έστω κι ένα τραγούδι από αυτά που διαγωνίστηκαν και βραβεύτηκαν στα δύο προηγούμενα Φεστιβάλ Τραγουδιού; Εκτός από τις ημέρες πέριξ της διοργάνωσης, καμία. Ούτε καν από τους σταθμούς της ΕΡΤ. Κι αυτό πια ανήκει στη σφαίρα του παραλόγου -όταν η ίδια ξοδεύει εκατομμύρια για το φεστιβάλ, να μη μεταδίδει μετά τα τραγούδια που συμμετέχουν. Τι να περιμένεις, δηλαδή, από τον κόσμο; Να τα γράψει την ημέρα της μετάδοσης σε Dvd, για να τα ακούει μετά;
Ομως, δεν είναι εκεί το θέμα. Το Φεστιβάλ Τραγουδιού καλώς κάνει και υπάρχει, παρά τις όποιες ενστάσεις. (Σίγουρα θα ήταν πολύ καλύτερα να γίνεται στην καρδιά της Θεσσαλονίκης, στο Παλέ ή στο Λιμάνι, να έχει περισσότερες παράλληλες συναυλίες από όλο το φάσμα της μουσικής σκηνής- από παραδοσιακά μέχρι χαρντ ροκ συγκροτήματα κι από τον Χατζηγιάννη μέχρι τους «Active Member», να συνεχίζει να υποστηρίζεται από την ΕΡΤ, όχι μόνο μια εβδομάδα, αλλά και πενήντα δύο εβδομάδες). Το θέμα είναι ΠΟΙΟΙ και με ΠΟΙΟ κριτήριο αποφασίζουν και διατάσσουν ΤΙ και ΠΟΙΟΥΣ θα ακούμε!
Διαβάζοντας τα στοιχεία της έρευνας που κάναμε σε συνεργασία με τα «Public» και που σήμερα δημοσιεύουμε, τρίβουμε τα μάτια μας. Ούτε λίγο ούτε πολύ διαπιστώνουμε ότι άλλα θέλει ο κόσμος και άλλα του προσφέρει η βιομηχανία του θεάματος. Διότι, πώς αλλιώς εξηγείται το ότι ο κόσμος προτιμάει το ελληνικό έντεχνο τραγούδι και τη ροκ μουσική (με ποσοστά 43% και 42% αντίστοιχα) και το ότι η πόλη είναι γεμάτη με αφίσες λαϊκο-ποπ «ινδαλμάτων» και νικητών σε ριάλιτι της κακιάς συμφοράς; Πώς εξηγείται το ότι ο κόσμος θέλει συναυλίες, το ότι δεν υπάρχει ούτε ένας μεγάλος συναυλιακός χώρος και το ότι πρέπει να «μπουζουριάζονται» μερικές χιλιάδες κόσμος σε ένα περίπτερο της ΔΕΘ, όπως συνέβη προχθές με τους Placebo, που είχαν την… ατυχία να γίνουν sold out και να χρειαστεί να μεταφερθούν σε άλλο χώρο κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή; Πώς γίνεται να μας έχουν κολλήσει τη «ρετσινιά» της «πόλης-σκυλάδικου», όταν «βουλιάζει» το Παλέ στη συναυλία για το Μάνο Λοΐζο, όταν στη συναυλία των Αρβανιτάκη - Ξυδάκη είμαστε «πατείς με πατώ σε», όταν κλείνουν δρόμοι, για να ακουστεί η ποιήτρια Κική Δημουλά; Μήπως είναι τυχαίο - μου το έχουν πει άνθρωποι που εργάζονται χρόνια στις δισκογραφικές - ότι εκείνοι που ακούν όσα παίζονται στα μαγαζιά της νύχτας είναι οι καλύτεροι πελάτες των πειρατικών Cd, ενώ, αντίθετα, αυτοί που ακούν έντεχνο ελληνικό και ξένο είναι σταθεροί πελάτες των δισκοπωλείων και των on-line καταστημάτων;
Οχι, δεν ισχυρίζεται κανείς ότι έχουμε κάνει μαζική «στροφή στην ποιότητα». Ούτε ότι όλο το εύπεπτο λαϊκό τραγούδι των ημερών είναι για τα σκουπίδια. Ούτε καν ότι όλα τα νυχτερινά κέντρα είναι για τα σκουπίδια, ότι οι πελάτες τους είναι λούμπεν και περιθωριακοί, ότι ακόμη και κάποιος που ακούει έντεχνο δε θα (πρέπει να…) πάει έστω και μία φορά το χρόνο σε αυτά. Ολα χρειάζονται και όλα είναι μέσα στο παιχνίδι κι ευτυχώς δεν υπάρχει ακόμη... Αστυνομία της αισθητικής. Αλλωστε, ένα από τα καλύτερα τραγούδια των τελευταίων χρόνων είναι το «Πόσο σ’ αγαπώ» του Σταμάτη Κραουνάκη. Κι ας έγινε γνωστό ως το τραγούδι των τίτλων της «Μαρίας της Ασχημης». Ισα ίσα αυτό αποδεικνύει ότι τα αληθινά διαμάντια όχι μόνο δε χάνουν τη λάμψη και την αξία τους, ακόμη και μέσα στις τηλεοπτικές λάσπες, αλλά και περνούν από χείλι σε χείλι και δεν ξεχνιούνται μόλις σβήσει η μικρή οθόνη. Εκείνο που λέμε είναι ότι ο κόσμος θέλει και αξίζει το καλύτερο και όχι εκείνο που του πουλάνε με το ζόρι και το στανιό.
Αντρέας Παναγόπουλος
apanagopoulos@ekdotiki.gr
Dolores O’ Riordan
To «Linger» ν’ ακούγεται δυνατά από τη συνοικιακή καφετέρια κι εσύ στο παγκάκι να δίνεις το πρώτο σου φιλί. Με το «Zombie» έκανες την πρώτη σου κοπάνα απ’ το σχολείο, ενώ το «Promises» σε βρήκε με piercing στη μύτη, να προσπαθείς να κάνεις την εφηβική σου επανάσταση. Οκτώ χρόνια μετά, εσύ κάνεις το ξεκίνημά σου στη «γενιά των 800 ευρώ» και η Dolores O’ Riordan ξεκινά μια σόλο καριέρα. Για σένα δε ρωτάω, ας ρωτήσουμε καλύτερα την Dolores…
της Παυλίνας Εξαδακτύλου, pavlina6ktilou@yahoo.gr
Το πρώτο σου προσωπικό άλμπουμ έχει το γενικό τίτλο «Are you listening?». Τι είναι αυτό που πρόκειται να ακούσει το κοινό σε αυτήν την πρώτη σου δισκογραφική απόπειρα;
Ολα σχεδόν τα τραγούδια του άλμπουμ έχουν έναν στενό σύνδεσμο μαζί μου. Ενα έντονο προσωπικό στοιχείο. Ευτυχώς, αυτό το προσωπικό στοιχείο αναδεικνύεται μέσα από ολόκληρο το άλμπουμ. Ολα τα κομμάτια είναι για μένα από τα καλύτερα που έχω γράψει ποτέ και είμαι πολύ περήφανη για το αποτέλεσμα. Ελπίζω πραγματικά αυτός που θα ακούσει το «Are you listening?» να το απολαύσει τόσο, όσο εγώ δουλεύοντάς το.
Το «Ordinary day» έχει ήδη ξεχωρίσει στη Θεσσαλονίκη. Πόσο εύκολα μπορούν οι μέρες σου να είναι συνηθισμένες;
Καταρχήν, χαίρομαι πολύ που μαθαίνω ότι το τραγούδι αυτό αρέσει και ακούγεται. Προσπαθώ, όσο βέβαια αυτό είναι εφικτό και δυνατό, να έχω μια φυσιολογική ζωή, μια συνηθισμένη πραγματικότητα. Αυτό το καταφέρνω περνώντας χρόνο με τα παιδιά μου. Η οικογένειά μου με κρατά πάντα προσγειωμένη.
Οι Cranberries υπήρξαν ένα επιτυχημένο και δημοφιλές συγκρότημα. Τι ήταν αυτό που σ’ έκανε να πάρεις την απόφαση να συνεχίσεις μόνη δισκογραφικά;
Ηταν κάτι που είχα ανάγκη να κάνω. Το ήθελα πολύ. Βασικά, όλα τα μέλη του γκρουπ ήθελαν να δοκιμάσουν σόλο καριέρα κι έτσι τα πράγματα ήρθαν από μόνα τους. Ηταν μια απόλυτα φυσική εξέλιξη.
Σχεδόν σε όλες σου τις συνεντεύξεις καλείσαι ν’ απαντήσεις σε ερωτήσεις σχετικά με τους Cranberries. Εχεις πιάσει τον εαυτό σου να ενοχλείται ή να εκνευρίζεται, ειδικά τώρα που ακολουθείς τη δική σου πορεία;
Σε καμία περίπτωση. Είμαι κατηγορηματική σ’ αυτό. Οι Cranberies ήταν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της μουσικής μου διαδρομής και δεν μπορώ παρά να είμαι περήφανη γι’ αυτό.
Ενα απ’ τα τραγούδια που καθιέρωσαν τη φωνή σου και την έκαναν ιδιαίτερα αναγνωρίσιμη ήταν το «Zombie» το 1994. Τι έχει αλλάξει σ' εσένα ύστερα από 13 χρόνια;
Δεν μπορώ να πω σε τι έχω αλλάξει ως άνθρωπος που ζει σε μια κοινωνία από τότε μέχρι σήμερα, αλλά είμαι σίγουρη ότι μουσικά έχω αλλάξει. Αυτό είναι, εξάλλου, γνώρισμα της μουσικής. Να αλλάζει διαρκώς.
Εχεις γράψει όλα τα τραγούδια του πρώτου σου άλμπουμ κι επιπλέον είσαι και συμπαραγωγός. Αυτό σημαίνει ότι οι fans σου θα ανακαλύψουν, ακούγοντάς το, κομμάτια του εαυτού σου που δεν είχαν μέχρι πρότινος αποκαλυφθεί;
Αυτό ελπίζω πραγματικά να συμβεί. Οπως είπα και πριν, το κάθε τραγούδι σημαίνει κάτι ξεχωριστό για μένα. Υπάρχει ένα προσωπικό δέσιμο με το καθένα. Σ’ όλο το άλμπουμ είναι διάχυτο το προσωπικό στοιχείο. Εχω επηρεαστεί από τα γεγονότα που συνέβησαν στη ζωή μου τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια.
Αρκετοί συνάδελφοί σου έχουν φτιάξει το δικό τους blog (ηλεκτρονικό ημερολόγιο) και επικοινωνούν με αυτόν τον κάπως πιο εναλλακτικό τρόπο με το κοινό. Εχεις σκεφτεί να το κάνεις κι εσύ;
Είναι ένας τρόπος να επικοινωνείς με το κοινό σου, αλλά, για να είμαι ειλικρινής, δεν το έχω δοκιμάσει μέχρι τώρα. Προς το παρόν τουλάχιστον…
Σε λίγες μέρες θα βρεθείς στη Θεσσαλονίκη. Αλήθεια, έχεις ακούσει τίποτε για την πόλη;
Οχι πολλά, αλλά μαθαίνω ότι είναι ένα όμορφο μέρος.
Με το σύζυγό σου, Don Burton, έχετε αποκτήσει τρία παιδιά. Πώς είναι να γράφεις στίχους, μουσική και να τραγουδάς, να βρίσκεσαι σε μια παγκόσμια τουρνέ και παράλληλα να μεγαλώνεις και τρία παιδιά;
Μόνο μια λέξη μπορεί, νομίζω, να περιγράψει όλο αυτό που ζω. Πυρετώδες!
Info - Το όνομά της είναι Dolores Mary Eileen O' Riordan.
- Το 1990 κερδίζει τη θέση της τραγουδίστριας στο συγκρότημα The Cranberry saw us που στη συνέχεια μετονομάστηκε σε The Cranberries.
- Το πρώτο της προσωπικό άλμπουμ «Are you listening?» κυκλοφόρησε το Μάιο και μέσα σε λίγες εβδομάδες πούλησε περισσότερα από 100.000 αντίτυπα σε όλο τον κόσμο.
- Θα εμφανιστεί για μια συναυλία στη Μονή Λαζαριστών, στις 21 Ιουνίου. Τιμή εισιτηρίου: 35 ευρώ προπώληση, 40 ευρώ ταμείο.
links
www. doloresoriordan.ie
www. myspace. com. doloresoriordan.
της Παυλίνας Εξαδακτύλου, pavlina6ktilou@yahoo.gr
Το πρώτο σου προσωπικό άλμπουμ έχει το γενικό τίτλο «Are you listening?». Τι είναι αυτό που πρόκειται να ακούσει το κοινό σε αυτήν την πρώτη σου δισκογραφική απόπειρα;
Ολα σχεδόν τα τραγούδια του άλμπουμ έχουν έναν στενό σύνδεσμο μαζί μου. Ενα έντονο προσωπικό στοιχείο. Ευτυχώς, αυτό το προσωπικό στοιχείο αναδεικνύεται μέσα από ολόκληρο το άλμπουμ. Ολα τα κομμάτια είναι για μένα από τα καλύτερα που έχω γράψει ποτέ και είμαι πολύ περήφανη για το αποτέλεσμα. Ελπίζω πραγματικά αυτός που θα ακούσει το «Are you listening?» να το απολαύσει τόσο, όσο εγώ δουλεύοντάς το.
Το «Ordinary day» έχει ήδη ξεχωρίσει στη Θεσσαλονίκη. Πόσο εύκολα μπορούν οι μέρες σου να είναι συνηθισμένες;
Καταρχήν, χαίρομαι πολύ που μαθαίνω ότι το τραγούδι αυτό αρέσει και ακούγεται. Προσπαθώ, όσο βέβαια αυτό είναι εφικτό και δυνατό, να έχω μια φυσιολογική ζωή, μια συνηθισμένη πραγματικότητα. Αυτό το καταφέρνω περνώντας χρόνο με τα παιδιά μου. Η οικογένειά μου με κρατά πάντα προσγειωμένη.
Οι Cranberries υπήρξαν ένα επιτυχημένο και δημοφιλές συγκρότημα. Τι ήταν αυτό που σ’ έκανε να πάρεις την απόφαση να συνεχίσεις μόνη δισκογραφικά;
Ηταν κάτι που είχα ανάγκη να κάνω. Το ήθελα πολύ. Βασικά, όλα τα μέλη του γκρουπ ήθελαν να δοκιμάσουν σόλο καριέρα κι έτσι τα πράγματα ήρθαν από μόνα τους. Ηταν μια απόλυτα φυσική εξέλιξη.
Σχεδόν σε όλες σου τις συνεντεύξεις καλείσαι ν’ απαντήσεις σε ερωτήσεις σχετικά με τους Cranberries. Εχεις πιάσει τον εαυτό σου να ενοχλείται ή να εκνευρίζεται, ειδικά τώρα που ακολουθείς τη δική σου πορεία;
Σε καμία περίπτωση. Είμαι κατηγορηματική σ’ αυτό. Οι Cranberies ήταν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της μουσικής μου διαδρομής και δεν μπορώ παρά να είμαι περήφανη γι’ αυτό.
Ενα απ’ τα τραγούδια που καθιέρωσαν τη φωνή σου και την έκαναν ιδιαίτερα αναγνωρίσιμη ήταν το «Zombie» το 1994. Τι έχει αλλάξει σ' εσένα ύστερα από 13 χρόνια;
Δεν μπορώ να πω σε τι έχω αλλάξει ως άνθρωπος που ζει σε μια κοινωνία από τότε μέχρι σήμερα, αλλά είμαι σίγουρη ότι μουσικά έχω αλλάξει. Αυτό είναι, εξάλλου, γνώρισμα της μουσικής. Να αλλάζει διαρκώς.
Εχεις γράψει όλα τα τραγούδια του πρώτου σου άλμπουμ κι επιπλέον είσαι και συμπαραγωγός. Αυτό σημαίνει ότι οι fans σου θα ανακαλύψουν, ακούγοντάς το, κομμάτια του εαυτού σου που δεν είχαν μέχρι πρότινος αποκαλυφθεί;
Αυτό ελπίζω πραγματικά να συμβεί. Οπως είπα και πριν, το κάθε τραγούδι σημαίνει κάτι ξεχωριστό για μένα. Υπάρχει ένα προσωπικό δέσιμο με το καθένα. Σ’ όλο το άλμπουμ είναι διάχυτο το προσωπικό στοιχείο. Εχω επηρεαστεί από τα γεγονότα που συνέβησαν στη ζωή μου τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια.
Αρκετοί συνάδελφοί σου έχουν φτιάξει το δικό τους blog (ηλεκτρονικό ημερολόγιο) και επικοινωνούν με αυτόν τον κάπως πιο εναλλακτικό τρόπο με το κοινό. Εχεις σκεφτεί να το κάνεις κι εσύ;
Είναι ένας τρόπος να επικοινωνείς με το κοινό σου, αλλά, για να είμαι ειλικρινής, δεν το έχω δοκιμάσει μέχρι τώρα. Προς το παρόν τουλάχιστον…
Σε λίγες μέρες θα βρεθείς στη Θεσσαλονίκη. Αλήθεια, έχεις ακούσει τίποτε για την πόλη;
Οχι πολλά, αλλά μαθαίνω ότι είναι ένα όμορφο μέρος.
Με το σύζυγό σου, Don Burton, έχετε αποκτήσει τρία παιδιά. Πώς είναι να γράφεις στίχους, μουσική και να τραγουδάς, να βρίσκεσαι σε μια παγκόσμια τουρνέ και παράλληλα να μεγαλώνεις και τρία παιδιά;
Μόνο μια λέξη μπορεί, νομίζω, να περιγράψει όλο αυτό που ζω. Πυρετώδες!
Info - Το όνομά της είναι Dolores Mary Eileen O' Riordan.
- Το 1990 κερδίζει τη θέση της τραγουδίστριας στο συγκρότημα The Cranberry saw us που στη συνέχεια μετονομάστηκε σε The Cranberries.
- Το πρώτο της προσωπικό άλμπουμ «Are you listening?» κυκλοφόρησε το Μάιο και μέσα σε λίγες εβδομάδες πούλησε περισσότερα από 100.000 αντίτυπα σε όλο τον κόσμο.
- Θα εμφανιστεί για μια συναυλία στη Μονή Λαζαριστών, στις 21 Ιουνίου. Τιμή εισιτηρίου: 35 ευρώ προπώληση, 40 ευρώ ταμείο.
links
www. doloresoriordan.ie
www. myspace. com. doloresoriordan.
Σαν να μην πέρασε μια μέρα!
Της Σόνιας Ταλαντινού
- «Πάνε μίλα του, μην είσαι εγωίστρια, θα νιώσεις πολύ καλύτερα. Δε θες να νιώσεις καλύτερα; Κάνε εσύ το πρώτο βήμα κι άσε τι θα πει αυτός και το πώς θα αντιδράσει. Δεν μπορώ να σε καταλάβω. Πάνε τώρα, να τον συγχαρείς κιόλας -είχε εκλεγεί πρώτος σε κάποιο φορέα του κλάδου μας-, ευκαιρία είναι».
Σαν παρότρυνση καλό ακούγεται, αλλά έλα που εγώ μάλλον δεν έχω μάθει να αρπάζω τις ευκαιρίες σε αυτήν τη ζωή. Στην άλλη, μου υπόσχομαι ότι θα αρπάζω κάθε ευκαιρία και δε θα πιαστώ κορόιδο του εαυτού μου. Και μου το έγραφε το ζώδιό μου: «Αυτήν την εβδομάδα αρπάξτε τις ευκαιρίες». Ηταν ξεκάθαρο. Τίποτα εγώ, στον κόσμο μου. Ξέρεις, παιδάκι μου, τι είναι ο λιονταρίσιος εγωισμός; Κι αν μπλέξει και με έναν αντίστοιχου ζωδίου, άστα να πάνε...
Αλλα επειδή η «άλλη ζωή» αργεί... carpe diem και πήρα μια βαθιά αναπνοή. Οχι ότι δεν το ήθελα, αλλά να, κάτι ο καιρός που περνάει, κάτι η αμηχανία, κάτι η οικειότητα που χάνεται -τον εγωισμό τον ανέφερα;- και δυσκολευόμουν. Τι ακριβώς; Να αποδεχτώ ότι, όταν αγαπάς κάποιον μια φορά, τον αγαπάς για πάντα. Η αγάπη δεν τελειώνει ποτέ, ζει μαζί μας, όπως μας είπε και στην ομιλία περί αγάπης η Σοφία από το «Χώρος και Αρμονία» στο «Electra» και στην οποία έδωσαν το «παρών» μόνο τέσσερις άντρες. Ερώτηση: Η αγάπη είναι αποκλειστικά γυναικεία υπόθεση;
Και πάνω που πίστευα ότι δεν ξέρω να αγαπώ... Οταν πήγα να τον συγχαρώ και να τον φιλήσω, μπορεί οι ματιές να πείσμωσαν για λίγο, ήταν, όμως, σαν μην πέρασε μια μέρα. Κι ας πέρασαν πέντε χρόνια σχεδόν. Μπορεί ποτέ να μην του είπα πόσο σημαντικός ήταν για μένα. Μπορεί ποτέ να μην του έδειξα πόσο ευγνώμων ήμουν που ήταν πάντα εκεί. Οταν εγώ δεν ήξερα και μου μάθαινε, όταν δεν είχα και μου πρόσφερε, όταν δεν καταλάβαινα και μου εξηγούσε, όταν φοβόμουν και μου άνοιγε ένα παράθυρο στην τόλμη μου, όταν ήταν απλώς εκεί. Χωρίς χαρακτηρισμούς και επιθετικούς προσδιορισμούς, απλώς εκεί. Και μετά ήρθε η παρεξήγηση και κουβάλησε μαζί της την ψύχρα, την παγωμάρα, την αποφυγή, τα «δε σε ξέρω - δε με ξέρεις»...
Και ήταν μια από αυτές τις ημέρες που δεν πίστευα ότι κάτι μπορεί να πάει χειρότερα και άλλα τέτοια «ευχάριστα». Και να που χρειάστηκε μόνο ένα «κλικ», μια τόση δα σχισμή του χρόνου, για να τσαλαπατήσω ανασφάλειες, φόβο και κακό εγωισμό και να κάνω το minimum για μένα, να διώξω το μούδιασμα και να λαδώσω μια σκουριασμένη κλειδαριά. Γιατί το να ξεχνάς ότι κάποτε εκτίμησες και αγάπησες έναν άνθρωπο είναι ύβρις απέναντι στην ευτυχία σου.
Υ.Γ. Δ. σ' ευχαριστώ.
- «Πάνε μίλα του, μην είσαι εγωίστρια, θα νιώσεις πολύ καλύτερα. Δε θες να νιώσεις καλύτερα; Κάνε εσύ το πρώτο βήμα κι άσε τι θα πει αυτός και το πώς θα αντιδράσει. Δεν μπορώ να σε καταλάβω. Πάνε τώρα, να τον συγχαρείς κιόλας -είχε εκλεγεί πρώτος σε κάποιο φορέα του κλάδου μας-, ευκαιρία είναι».
Σαν παρότρυνση καλό ακούγεται, αλλά έλα που εγώ μάλλον δεν έχω μάθει να αρπάζω τις ευκαιρίες σε αυτήν τη ζωή. Στην άλλη, μου υπόσχομαι ότι θα αρπάζω κάθε ευκαιρία και δε θα πιαστώ κορόιδο του εαυτού μου. Και μου το έγραφε το ζώδιό μου: «Αυτήν την εβδομάδα αρπάξτε τις ευκαιρίες». Ηταν ξεκάθαρο. Τίποτα εγώ, στον κόσμο μου. Ξέρεις, παιδάκι μου, τι είναι ο λιονταρίσιος εγωισμός; Κι αν μπλέξει και με έναν αντίστοιχου ζωδίου, άστα να πάνε...
Αλλα επειδή η «άλλη ζωή» αργεί... carpe diem και πήρα μια βαθιά αναπνοή. Οχι ότι δεν το ήθελα, αλλά να, κάτι ο καιρός που περνάει, κάτι η αμηχανία, κάτι η οικειότητα που χάνεται -τον εγωισμό τον ανέφερα;- και δυσκολευόμουν. Τι ακριβώς; Να αποδεχτώ ότι, όταν αγαπάς κάποιον μια φορά, τον αγαπάς για πάντα. Η αγάπη δεν τελειώνει ποτέ, ζει μαζί μας, όπως μας είπε και στην ομιλία περί αγάπης η Σοφία από το «Χώρος και Αρμονία» στο «Electra» και στην οποία έδωσαν το «παρών» μόνο τέσσερις άντρες. Ερώτηση: Η αγάπη είναι αποκλειστικά γυναικεία υπόθεση;
Και πάνω που πίστευα ότι δεν ξέρω να αγαπώ... Οταν πήγα να τον συγχαρώ και να τον φιλήσω, μπορεί οι ματιές να πείσμωσαν για λίγο, ήταν, όμως, σαν μην πέρασε μια μέρα. Κι ας πέρασαν πέντε χρόνια σχεδόν. Μπορεί ποτέ να μην του είπα πόσο σημαντικός ήταν για μένα. Μπορεί ποτέ να μην του έδειξα πόσο ευγνώμων ήμουν που ήταν πάντα εκεί. Οταν εγώ δεν ήξερα και μου μάθαινε, όταν δεν είχα και μου πρόσφερε, όταν δεν καταλάβαινα και μου εξηγούσε, όταν φοβόμουν και μου άνοιγε ένα παράθυρο στην τόλμη μου, όταν ήταν απλώς εκεί. Χωρίς χαρακτηρισμούς και επιθετικούς προσδιορισμούς, απλώς εκεί. Και μετά ήρθε η παρεξήγηση και κουβάλησε μαζί της την ψύχρα, την παγωμάρα, την αποφυγή, τα «δε σε ξέρω - δε με ξέρεις»...
Και ήταν μια από αυτές τις ημέρες που δεν πίστευα ότι κάτι μπορεί να πάει χειρότερα και άλλα τέτοια «ευχάριστα». Και να που χρειάστηκε μόνο ένα «κλικ», μια τόση δα σχισμή του χρόνου, για να τσαλαπατήσω ανασφάλειες, φόβο και κακό εγωισμό και να κάνω το minimum για μένα, να διώξω το μούδιασμα και να λαδώσω μια σκουριασμένη κλειδαριά. Γιατί το να ξεχνάς ότι κάποτε εκτίμησες και αγάπησες έναν άνθρωπο είναι ύβρις απέναντι στην ευτυχία σου.
Υ.Γ. Δ. σ' ευχαριστώ.
Tuesday, June 12, 2007
268EDITO
Την Παρασκευή 1 Ιουνίου εκατοντάδες Ελληνες ιστολόγοι ένωσαν τη φωνή τους «για την Αμαλία», το κορίτσι που έδωσε επί 18 χρόνια μια ηρωική μάχη με τον καρκίνο, αλλά και με την αδιαφορία και την ανικανότητα του συστήματος υγείας.
Η Αμαλία άφησε με το δικό της ιστολόγιο (το fakellaki. blogspot. com) σπουδαία κληρονομιά στην ελληνική κοινωνία. Κι αυτή η κληρονομιά δεν είναι μόνο η ευαισθητοποίηση, πρόσκαιρη ίσως, γύρω από το πρόβλημα που η ίδια, αλλά και χιλιάδες συμπολίτες μας αντιμετωπίζουν. Χάρη στην Αμαλία καθιερώθηκε και στην Ελλάδα ένα Νέο Μέσο επικοινωνίας: Τα blogs (web + log= διαδικτυακό σημειωματάριο ή ιστολόγιο, όπως τείνει να ονομάζεται, με μία λέξη, στα ελληνικά)!
Η αυθόρμητη κινητοποίηση των Ελλήνων ιστολόγων δε θα μπορούσε να μείνει απαρατήρητη από τα παραδοσιακά Μέσα Επικοινωνίας, που αφιέρωσαν χρόνο και χώρο στο θέμα. Αλλά και από την πολιτική εξουσία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πρώην υπουργός και βουλευτής (αλλά και ιστολόγος!) Ευάγγελος Βενιζέλος κατέθεσε στη Βουλή των Ελλήνων ολόκληρο το περιεχόμενο του ιστολογίου της Αμαλίας, ενώ κατατέθηκε και σχετική επερώτηση.
Στη σύντομη ιστορία τους, τα ελληνικά ιστολόγια, τα οποία σήμερα ξεπερνούν τα 2.000, έδειξαν κι άλλες φορές τη δυναμική τους. Την άνοιξη του 2006 δεκάδες ιστολόγοι, αντιδρώντας σε συγκεκριμένες εκπομπές της κρατικής τηλεόρασης και με σύνθημα «θέλω να μην πληρώνω για την ΕΡΤ», πρότειναν να μην καταβάλλεται το ανταποδοτικό τέλος για την ΕΡΤ που έρχεται μαζί με το λογαριασμό της ΔΕΗ. Την ίδια περίπου εποχή, πολλά θεσσαλονικιώτικα (και όχι μόνο) ιστολόγια αντιτάχθηκαν στα περίφημα σχέδια για την «ανάπλαση» της πλατείας Αριστοτέλους και συνέβαλαν, με τον τρόπο τους, στην ακύρωσή τους. Πάλι στη Θεσσαλονίκη, αρκετά ιστολόγια εξέφρασαν την αντίθεσή τους στην υποθαλάσσια αρτηρία, αλλά και στην επέκταση του αεροδιαδρόμου 10-25. Πλήθος, όμως, ήταν και οι διαμαρτυρίες για το κλείσιμο του web site «cultureguide. gr» από το υπουργείο Πολιτισμού, αλλά και για την απομάκρυνση της Μαριάννας Κορομηλά από την ΕΡΑ με πρόσχημα τη λήξη της σύμβασής της. Εν εξελίξει είναι, επίσης, η συγκέντρωση υπογραφών για τον Αντώνη Τσιπρόπουλο, ο οποίος πρόκειται να δικαστεί σύντομα, επειδή στην ιστοσελίδα του www. blogme. gr (ένα ηλεκτρονικό ευρετήριο-«βιβλιοθήκη») υπήρχε σύνδεσμος, που παρέπεμπε σε τρίτο web site το οποίο, σύμφωνα με καταγγελία γνωστού εκδότη, φιλοξενούσε κείμενα «υβριστικού περιεχομένου». Τέλος, η πρόσφατη λογοκρισία ενός έργου στην έκθεση «ArtAthina» ξεσήκωσε, επίσης, κύμα αντιδράσεων στον ελληνικό ιστοχώρο.
Τόσο τα παραπάνω όσο και η πρωτοφανής σε μέγεθος και ένταση κινητοποίηση - παρέμβαση των ιστολόγων «για την Αμαλία» δείχνουν πως είμαστε μάρτυρες μιας πραγματικής επανάστασης στο χώρο της επικοινωνίας, αλλά και της δημιουργίας ενός νέου δημόσιου χώρου που κανείς πλέον δεν μπορεί και δε δικαιούται να αγνοεί, αλλά και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την εξέλιξή του στο άμεσο μέλλον.
Εχουμε λόγους να είμαστε επιφυλακτικοί, υιοθετώντας μια κριτική στάση απέναντί στα ιστολόγια, καθώς κάθετι που έχει δύναμη γίνεται πάντοτε αντικείμενο διεκδίκησης, ελέγχου, προσεταιρισμού και εκμετάλλευσης. Εχουμε λόγους να ανησυχούμε, γιατί το νέο μέσο μπορεί να χρησιμοποιηθεί από λογής λογής κακόβουλους, υβριστές, προβοκάτορες, οι οποίοι μάλιστα προστατεύονται από την «ανωνυμία» που μπορεί να τους παρέχει. Κι έχουμε, ακόμη, λόγους να προβληματιζόμαστε για το κενό στην ενημέρωση από τα παραδοσιακά -κυρίως από τα τηλεοπτικά- μέσα ενημέρωσης και την αδυναμία τους να εκφράσουν τη σύγχρονη κοινωνία.
Σίγουρα, όμως, έχουμε πολύ περισσότερους λόγους να αισιοδοξούμε για μια κοινωνία που οι πολίτες της μπορούν να είναι ενεργοί, που μπορούν να εκφράζονται χωρίς διαμεσολάβηση, που τα ανακλαστικά τους θα είναι οξυμμένα και δε θα βουλιάζουν στον καναπέ της παθητικής τηλοψίας. Και σε μια τέτοια κοινωνία οι ιστολόγοι πρόκειται να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο.
Οσο για τα παραδοσιακά μέσα, τις εφημερίδες, τα περιοδικά, το ραδιόφωνο, οι δημοσιογράφοι δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν, εάν ανοίξουν τις σελίδες, τις συχνότητες και την καρδιά τους στα ιστολόγια. Χωρίς τσιγγουνιές, χωρίς ανταγωνιστική διάθεση, χωρίς καχυποψία. Το «Sunday» είναι ένα από τα πρώτα περιοδικά ποικίλης ύλης στην Ελλάδα που το έκανε καταγράφοντας το φαινόμενο στα πρώτα του βήματα, ανοίγοντας μια σελίδα για τα blogs και τα web sites. Και θα συνεχίσουμε και στο μέλλον…
Αντρέας Παναγόπουλος
apanagopoulos@ekdotiki.gr
sunday-date. blogspot. com
Η Αμαλία άφησε με το δικό της ιστολόγιο (το fakellaki. blogspot. com) σπουδαία κληρονομιά στην ελληνική κοινωνία. Κι αυτή η κληρονομιά δεν είναι μόνο η ευαισθητοποίηση, πρόσκαιρη ίσως, γύρω από το πρόβλημα που η ίδια, αλλά και χιλιάδες συμπολίτες μας αντιμετωπίζουν. Χάρη στην Αμαλία καθιερώθηκε και στην Ελλάδα ένα Νέο Μέσο επικοινωνίας: Τα blogs (web + log= διαδικτυακό σημειωματάριο ή ιστολόγιο, όπως τείνει να ονομάζεται, με μία λέξη, στα ελληνικά)!
Η αυθόρμητη κινητοποίηση των Ελλήνων ιστολόγων δε θα μπορούσε να μείνει απαρατήρητη από τα παραδοσιακά Μέσα Επικοινωνίας, που αφιέρωσαν χρόνο και χώρο στο θέμα. Αλλά και από την πολιτική εξουσία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πρώην υπουργός και βουλευτής (αλλά και ιστολόγος!) Ευάγγελος Βενιζέλος κατέθεσε στη Βουλή των Ελλήνων ολόκληρο το περιεχόμενο του ιστολογίου της Αμαλίας, ενώ κατατέθηκε και σχετική επερώτηση.
Στη σύντομη ιστορία τους, τα ελληνικά ιστολόγια, τα οποία σήμερα ξεπερνούν τα 2.000, έδειξαν κι άλλες φορές τη δυναμική τους. Την άνοιξη του 2006 δεκάδες ιστολόγοι, αντιδρώντας σε συγκεκριμένες εκπομπές της κρατικής τηλεόρασης και με σύνθημα «θέλω να μην πληρώνω για την ΕΡΤ», πρότειναν να μην καταβάλλεται το ανταποδοτικό τέλος για την ΕΡΤ που έρχεται μαζί με το λογαριασμό της ΔΕΗ. Την ίδια περίπου εποχή, πολλά θεσσαλονικιώτικα (και όχι μόνο) ιστολόγια αντιτάχθηκαν στα περίφημα σχέδια για την «ανάπλαση» της πλατείας Αριστοτέλους και συνέβαλαν, με τον τρόπο τους, στην ακύρωσή τους. Πάλι στη Θεσσαλονίκη, αρκετά ιστολόγια εξέφρασαν την αντίθεσή τους στην υποθαλάσσια αρτηρία, αλλά και στην επέκταση του αεροδιαδρόμου 10-25. Πλήθος, όμως, ήταν και οι διαμαρτυρίες για το κλείσιμο του web site «cultureguide. gr» από το υπουργείο Πολιτισμού, αλλά και για την απομάκρυνση της Μαριάννας Κορομηλά από την ΕΡΑ με πρόσχημα τη λήξη της σύμβασής της. Εν εξελίξει είναι, επίσης, η συγκέντρωση υπογραφών για τον Αντώνη Τσιπρόπουλο, ο οποίος πρόκειται να δικαστεί σύντομα, επειδή στην ιστοσελίδα του www. blogme. gr (ένα ηλεκτρονικό ευρετήριο-«βιβλιοθήκη») υπήρχε σύνδεσμος, που παρέπεμπε σε τρίτο web site το οποίο, σύμφωνα με καταγγελία γνωστού εκδότη, φιλοξενούσε κείμενα «υβριστικού περιεχομένου». Τέλος, η πρόσφατη λογοκρισία ενός έργου στην έκθεση «ArtAthina» ξεσήκωσε, επίσης, κύμα αντιδράσεων στον ελληνικό ιστοχώρο.
Τόσο τα παραπάνω όσο και η πρωτοφανής σε μέγεθος και ένταση κινητοποίηση - παρέμβαση των ιστολόγων «για την Αμαλία» δείχνουν πως είμαστε μάρτυρες μιας πραγματικής επανάστασης στο χώρο της επικοινωνίας, αλλά και της δημιουργίας ενός νέου δημόσιου χώρου που κανείς πλέον δεν μπορεί και δε δικαιούται να αγνοεί, αλλά και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την εξέλιξή του στο άμεσο μέλλον.
Εχουμε λόγους να είμαστε επιφυλακτικοί, υιοθετώντας μια κριτική στάση απέναντί στα ιστολόγια, καθώς κάθετι που έχει δύναμη γίνεται πάντοτε αντικείμενο διεκδίκησης, ελέγχου, προσεταιρισμού και εκμετάλλευσης. Εχουμε λόγους να ανησυχούμε, γιατί το νέο μέσο μπορεί να χρησιμοποιηθεί από λογής λογής κακόβουλους, υβριστές, προβοκάτορες, οι οποίοι μάλιστα προστατεύονται από την «ανωνυμία» που μπορεί να τους παρέχει. Κι έχουμε, ακόμη, λόγους να προβληματιζόμαστε για το κενό στην ενημέρωση από τα παραδοσιακά -κυρίως από τα τηλεοπτικά- μέσα ενημέρωσης και την αδυναμία τους να εκφράσουν τη σύγχρονη κοινωνία.
Σίγουρα, όμως, έχουμε πολύ περισσότερους λόγους να αισιοδοξούμε για μια κοινωνία που οι πολίτες της μπορούν να είναι ενεργοί, που μπορούν να εκφράζονται χωρίς διαμεσολάβηση, που τα ανακλαστικά τους θα είναι οξυμμένα και δε θα βουλιάζουν στον καναπέ της παθητικής τηλοψίας. Και σε μια τέτοια κοινωνία οι ιστολόγοι πρόκειται να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο.
Οσο για τα παραδοσιακά μέσα, τις εφημερίδες, τα περιοδικά, το ραδιόφωνο, οι δημοσιογράφοι δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν, εάν ανοίξουν τις σελίδες, τις συχνότητες και την καρδιά τους στα ιστολόγια. Χωρίς τσιγγουνιές, χωρίς ανταγωνιστική διάθεση, χωρίς καχυποψία. Το «Sunday» είναι ένα από τα πρώτα περιοδικά ποικίλης ύλης στην Ελλάδα που το έκανε καταγράφοντας το φαινόμενο στα πρώτα του βήματα, ανοίγοντας μια σελίδα για τα blogs και τα web sites. Και θα συνεχίσουμε και στο μέλλον…
Αντρέας Παναγόπουλος
apanagopoulos@ekdotiki.gr
sunday-date. blogspot. com
Οικογένεια Κουστό
«Μ' αγαπάνε πολύ τα ζώα, άρα δεν πρέπει να είμαι και τόσο κακός». Χάρη σε αυτόν μάθαμε τα μυστικά του βυθού, ταξιδέψαμε στην πλάτη ενός δελφινιού, δίπλα σ' ένα λευκό καρχαρία και συναντήσαμε τους ιθαγενείς των νησιών του Ειρηνικού. Δέκα χρόνια μετά το θάνατο του καπετάν Κουστό, η δυναστεία του συνεχίζεται από το γιο και τους εγγονούς του.
της Σόνιας Ταλαντινού, stalantinou@ekdotiki.gr
Ζακ Ιβ
- Γεννήθηκε το 1910, στο Σεν Αντρέ.
- Στη λίμνη Χάρβεϊ του Βερμόντ έμαθε να κρατάει την αναπνοή του και να βουτάει στον πυθμένα.
- Αποβλήθηκε από το γυμνάσιο, γιατί έσπασε 17 από τα παράθυρα του σχολείου.
- Στα 20 μπήκε στη Γαλλική Ναυτική Ακαδημία και υπηρέτησε ως αξιωματικός του Πυροβολικού.
- Λάτρευε τα αεροπλάνα, τα γρήγορα αυτοκίνητα και τις γυναίκες.
- Είχε ένα σοβαρό ατύχημα με το σπορ αυτοκίνητο του πατέρα του.
- Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου δούλεψε για την Αντίσταση, αλλά πολλοί ισχυρίστηκαν ότι έκανε το διπλό κατάσκοπο. Μετά τον πόλεμο, τιμήθηκε με το παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής.
- Το 1943, μαζί με το μηχανικό Emile Gagnan δημιούργησαν το φορητό σύστημα πεπιεσμένου αέρα ή «πνευμόνι της θάλασσας». Πέντε χρόνια αργότερα, έπιασε το ρεκόρ των 100 μέτρων και ανακάλυψε την αγάπη του για την ωκεανογραφία.
- Το 1950, ο λόρδος σερ Γκίνες του πρόσφερε χρήματα, για να αγοράσει ένα παλιό ναρκαλιευτικό. Ξεκίνησε την περιπλάνηση με το «Καλυψώ», που μετέτρεψε σε ωκεανογραφικό και κινηματογραφικό εργαστήρι.
- Η «Universal» αγόρασε όλο το έτοιμο κινηματογραφικό υλικό του.
- Του πήρε δυο χρόνια και 1.000 καταδύσεις, για να ολοκληρώσει την ταινία «Ο κόσμος της Σιωπής». Για τη συγκεκριμένη και για το «Ο κόσμος χωρίς ήλιο» κέρδισε Οσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ, το '56 και το '63 αντίστοιχα.
- Ο Τεντ Τέρνερ τον χαρακτήρισε «πατέρα της περιβαλλοντικής κίνησης».
- Ο Τζον Φ. Κένεντι του απένειμε το Χρυσό Μετάλλιο του National Geographic Society, ο Ρ. Ρέιγκαν το Μετάλλιο της Ελευθερίας, ο Φιντέλ Κάστρο αποφυλάκισε 20 κρατούμενους για χάρη του, ο Ντε Γκολ και ο Μπομπιντού τον καλούσαν σε γεύματα.
- Το 1978, δημιούργησε την οργάνωση «Κοινωνία του Κουστό».
- Το 1989, ξεκίνησαν οι διαμάχες με τον πρωτότοκο γιο του, Ζαν Μισέλ (από τον πρώτο του γάμο με τη Σιμόν Μελχιόρ), για τη διαχείριση της οργάνωσης. Ο Ζαν παραιτήθηκε, αλλά οδηγήθηκαν σ' ένα πολύκροτο δικαστικό αγώνα για τη χρήση του ονόματος Κουστό σ' ένα θέρετρο στα Φίτζι. Λέγεται ότι τα βρήκαν λίγο πριν από το θάνατο του Κουστό και ότι ο γιος ορκίστηκε να συνεχίσει το έργο του.
- Το 1991, στην Παγκόσμια Διάσκεψη για τη Γη στο Ρίο, υπέβαλε γραπτή διαμαρτυρία για τα δικαιώματα των μελλοντικών γενιών, που υπογράφηκε από 5 εκατομμύρια ανθρώπους. Τα μίντια τον βάφτισαν «καπετάνιο του πλανήτη». Την ίδια χρονιά, παντρεύτηκε την ερωμένη του και αεροσυνοδό, Φρανσίν Τριπλέ, με την οποία απέκτησε την Νταϊάν και τον Πιερ Ιβ.
- Το 1996, το «Καλυψώ» βυθίστηκε στη Σιγκαπούρη και ξεκίνησε μια μεγάλη προσπάθεια να μαζέψει χρήματα για το «Καλυψώ ΙΙ», που θα είχε τούρμπο πανιά.
- Βουτούσε και μετά τα 80 με ειδικές μπουκάλες.
- Το κύκνειο άσμα του ήταν η 39 επεισοδίων τηλεοπτική σειρά «Ανακαλύπτοντας ξανά τον κόσμο» και ο εγκαινιασμός των πανεπιστημιακών εδρών Κουστό, που ξεπερνούν τις 100 παγκοσμίως.
- Πέθανε στις 25 Ιουνίου του 1997 από καρδιακή προσβολή.
- Ο Vangelis και ο Ζαν Μισέλ Ζαρ κυκλοφόρησαν δύο άλμπουμ με τραγούδια αφιερωμένα στον Κουστό, το «Cousteau's Dreams» (2000) και το «En Attendant Cousteau» (1990).
Ζαν Μισέλ
- Γεννήθηκε το 1938. Είναι ο πρωτότοκος γιος του Ζακ Ιβ.
- Η πρώτη του κατάδυση με φιάλες ήταν το 1945, σε ηλικία 7 ετών.
- Είναι εξερευνητής, περιβαλλοντολόγος, εκπαιδευτής και παραγωγός ντοκιμαντέρ. Χρησιμοποιεί την τεράστια εμπειρία του για να μεταδίδει στους ανθρώπους την αγάπη και τις ανησυχίες του για το θαλάσσιο κόσμο.
- Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του το πέρασε στα ωκεανογραφικά σκάφη του πατέρα του, «Καλυψώ» και «Αλκυονίς».
- Μετά το θάνατο της μητέρας του, το 1990, και μια δικαστική διαμάχη που σήμανε το τέλος της συνεργασίας με τον πατέρα του, ίδρυσε το «Ocean Futures Society», το 1999, έναν ερευνητικό και εκπαιδευτικό οργανισμό.
- Εχει κάνει την παραγωγή σε 70 ταινίες κι έχει τιμηθεί με τα βραβεία Emmy, Peabody Award και Cable Ace Award.
- Εμφανίστηκε σ' ένα τύπου ντοκιμαντέρ ειδικό αφιέρωμα για το Dvd του «Μπομπ ο Σφουγγαράκης», όπου μιλάει για όλα τα πλάσματα του βυθού που παρουσιάζονται -και όχι μόνο- στο καρτούν. Το ίδιο έκανε και για το «Ψάχνοντας το Νέμο». Μάλιστα, στο τελευταίο, συζητάει με τους ήρωες για περιβαλλοντικά θέματα.
- Το 2006, κυκλοφόρησε μια σειρά ντοκιμαντέρ, το «Ocean Adventures». Ενα από τα επεισόδια ενέπνευσε τον πρόεδρο Τζορτζ Μπους να δημιουργήσει το «Northwestern Hawaiian Islands National Monument», τη μεγαλύτερη θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή στον κόσμο.
Φιλίπ
- Γεννήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 1940, στην Τουλόν. Ηταν ο δευτερότοκος γιος του Ζακ Ιβ.
- Βούτηξε για πρώτη φορά με φιάλες το 1945, σε ηλικία 5 ετών.
- Τα παιδιά του, Αλεξάνδρα και Φιλίπ Τζ., ο οποίος γεννήθηκε μετά το θάνατό του, είναι οι συνεχιστές της οικογενειακής παράδοσης στην ωκεανογραφία.
- Πέθανε στις 28 Ιουνίου 1979 στη Λισσαβόνα, σε αεροπορικό δυστύχημα.
Φαμπιάν
- Γεννήθηκε το 1967, στο Παρίσι. Είναι γιος του Ζαν Μισέλ.
- Ασχολείται με υποβρύχια ντοκιμαντέρ και είναι εξερευνητής των βυθών.
- Πολλές φορές συνόδευε τον παππού του και τον πατερά του στα ταξίδια τους.
- Αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο της Βοστόνης.
- Η πρώτη του «βουτιά» διήρκεσε μιάμιση ώρα και την έκανε με έναν οικογενειακό φίλο σε πισίνα, στα τέταρτα γενέθλιά του.
- Εκανε μελέτες για τους καρχαρίες στο φυσικό τους περιβάλλον, με τη βοήθεια ενός υποβρύχιου σκάφους σε σχήμα λευκού καρχαρία, το «Troy». Ξόδεψε εκατοντάδες ώρες τραβώντας με την κάμερα καρχαρίες για το ντοκιμαντέρ του «Mind of a Demon».
- Ανέπτυξε την ιδέα του υποβρύχιου σκάφους σε σχήμα καρχαρία εμπνευσμένος από το εξώφυλλο του γαλλικού κόμικ «Οι περιπέτειες του Τεν Τεν».
Φιλίπ Τζ.
- Γεννήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 1980, στη Σάντα Μόνικα.
- Είναι περιβαλλοντολόγος.
- Δουλεύει για το «Animal Planet» και το «Discovery Channel».
- Εχει μάστερ στην Ιστορία από το Πανεπιστήμιο St. Andrews.
- Ηταν κοντά στον «Κροκοδειλάκια» Στιβ Ιργουιν, όταν αυτός σκοτώθηκε το 2006, ενώ γυρνούσε το ντοκιμαντέρ «Ocean's Deadliest». Ο Φιλίπ ολοκλήρωσε μόνος του το ντοκιμαντέρ τις επόμενες εβδομάδες.
- Προτάθηκε για διοικητικό μέλος του Εθνικού Ιδρύματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης το 2006 από το διοικητή της Υπηρεσίας Προστασίας του Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Πολιτειών, Στ. Τζόνσον.
- Είναι μέλος σε περισσότερους από 10 οργανισμούς, επιτροπές και συμβούλια για το περιβάλλον.
- Είναι πρόεδρος και συνιδρυτής του «EarthEcho International», ενός site που δημιούργησε με την αδελφή του, Αλεξάνδρα, το 2003, στη μνήμη του πατέρα τους.
της Σόνιας Ταλαντινού, stalantinou@ekdotiki.gr
Ζακ Ιβ
- Γεννήθηκε το 1910, στο Σεν Αντρέ.
- Στη λίμνη Χάρβεϊ του Βερμόντ έμαθε να κρατάει την αναπνοή του και να βουτάει στον πυθμένα.
- Αποβλήθηκε από το γυμνάσιο, γιατί έσπασε 17 από τα παράθυρα του σχολείου.
- Στα 20 μπήκε στη Γαλλική Ναυτική Ακαδημία και υπηρέτησε ως αξιωματικός του Πυροβολικού.
- Λάτρευε τα αεροπλάνα, τα γρήγορα αυτοκίνητα και τις γυναίκες.
- Είχε ένα σοβαρό ατύχημα με το σπορ αυτοκίνητο του πατέρα του.
- Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου δούλεψε για την Αντίσταση, αλλά πολλοί ισχυρίστηκαν ότι έκανε το διπλό κατάσκοπο. Μετά τον πόλεμο, τιμήθηκε με το παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής.
- Το 1943, μαζί με το μηχανικό Emile Gagnan δημιούργησαν το φορητό σύστημα πεπιεσμένου αέρα ή «πνευμόνι της θάλασσας». Πέντε χρόνια αργότερα, έπιασε το ρεκόρ των 100 μέτρων και ανακάλυψε την αγάπη του για την ωκεανογραφία.
- Το 1950, ο λόρδος σερ Γκίνες του πρόσφερε χρήματα, για να αγοράσει ένα παλιό ναρκαλιευτικό. Ξεκίνησε την περιπλάνηση με το «Καλυψώ», που μετέτρεψε σε ωκεανογραφικό και κινηματογραφικό εργαστήρι.
- Η «Universal» αγόρασε όλο το έτοιμο κινηματογραφικό υλικό του.
- Του πήρε δυο χρόνια και 1.000 καταδύσεις, για να ολοκληρώσει την ταινία «Ο κόσμος της Σιωπής». Για τη συγκεκριμένη και για το «Ο κόσμος χωρίς ήλιο» κέρδισε Οσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ, το '56 και το '63 αντίστοιχα.
- Ο Τεντ Τέρνερ τον χαρακτήρισε «πατέρα της περιβαλλοντικής κίνησης».
- Ο Τζον Φ. Κένεντι του απένειμε το Χρυσό Μετάλλιο του National Geographic Society, ο Ρ. Ρέιγκαν το Μετάλλιο της Ελευθερίας, ο Φιντέλ Κάστρο αποφυλάκισε 20 κρατούμενους για χάρη του, ο Ντε Γκολ και ο Μπομπιντού τον καλούσαν σε γεύματα.
- Το 1978, δημιούργησε την οργάνωση «Κοινωνία του Κουστό».
- Το 1989, ξεκίνησαν οι διαμάχες με τον πρωτότοκο γιο του, Ζαν Μισέλ (από τον πρώτο του γάμο με τη Σιμόν Μελχιόρ), για τη διαχείριση της οργάνωσης. Ο Ζαν παραιτήθηκε, αλλά οδηγήθηκαν σ' ένα πολύκροτο δικαστικό αγώνα για τη χρήση του ονόματος Κουστό σ' ένα θέρετρο στα Φίτζι. Λέγεται ότι τα βρήκαν λίγο πριν από το θάνατο του Κουστό και ότι ο γιος ορκίστηκε να συνεχίσει το έργο του.
- Το 1991, στην Παγκόσμια Διάσκεψη για τη Γη στο Ρίο, υπέβαλε γραπτή διαμαρτυρία για τα δικαιώματα των μελλοντικών γενιών, που υπογράφηκε από 5 εκατομμύρια ανθρώπους. Τα μίντια τον βάφτισαν «καπετάνιο του πλανήτη». Την ίδια χρονιά, παντρεύτηκε την ερωμένη του και αεροσυνοδό, Φρανσίν Τριπλέ, με την οποία απέκτησε την Νταϊάν και τον Πιερ Ιβ.
- Το 1996, το «Καλυψώ» βυθίστηκε στη Σιγκαπούρη και ξεκίνησε μια μεγάλη προσπάθεια να μαζέψει χρήματα για το «Καλυψώ ΙΙ», που θα είχε τούρμπο πανιά.
- Βουτούσε και μετά τα 80 με ειδικές μπουκάλες.
- Το κύκνειο άσμα του ήταν η 39 επεισοδίων τηλεοπτική σειρά «Ανακαλύπτοντας ξανά τον κόσμο» και ο εγκαινιασμός των πανεπιστημιακών εδρών Κουστό, που ξεπερνούν τις 100 παγκοσμίως.
- Πέθανε στις 25 Ιουνίου του 1997 από καρδιακή προσβολή.
- Ο Vangelis και ο Ζαν Μισέλ Ζαρ κυκλοφόρησαν δύο άλμπουμ με τραγούδια αφιερωμένα στον Κουστό, το «Cousteau's Dreams» (2000) και το «En Attendant Cousteau» (1990).
Ζαν Μισέλ
- Γεννήθηκε το 1938. Είναι ο πρωτότοκος γιος του Ζακ Ιβ.
- Η πρώτη του κατάδυση με φιάλες ήταν το 1945, σε ηλικία 7 ετών.
- Είναι εξερευνητής, περιβαλλοντολόγος, εκπαιδευτής και παραγωγός ντοκιμαντέρ. Χρησιμοποιεί την τεράστια εμπειρία του για να μεταδίδει στους ανθρώπους την αγάπη και τις ανησυχίες του για το θαλάσσιο κόσμο.
- Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του το πέρασε στα ωκεανογραφικά σκάφη του πατέρα του, «Καλυψώ» και «Αλκυονίς».
- Μετά το θάνατο της μητέρας του, το 1990, και μια δικαστική διαμάχη που σήμανε το τέλος της συνεργασίας με τον πατέρα του, ίδρυσε το «Ocean Futures Society», το 1999, έναν ερευνητικό και εκπαιδευτικό οργανισμό.
- Εχει κάνει την παραγωγή σε 70 ταινίες κι έχει τιμηθεί με τα βραβεία Emmy, Peabody Award και Cable Ace Award.
- Εμφανίστηκε σ' ένα τύπου ντοκιμαντέρ ειδικό αφιέρωμα για το Dvd του «Μπομπ ο Σφουγγαράκης», όπου μιλάει για όλα τα πλάσματα του βυθού που παρουσιάζονται -και όχι μόνο- στο καρτούν. Το ίδιο έκανε και για το «Ψάχνοντας το Νέμο». Μάλιστα, στο τελευταίο, συζητάει με τους ήρωες για περιβαλλοντικά θέματα.
- Το 2006, κυκλοφόρησε μια σειρά ντοκιμαντέρ, το «Ocean Adventures». Ενα από τα επεισόδια ενέπνευσε τον πρόεδρο Τζορτζ Μπους να δημιουργήσει το «Northwestern Hawaiian Islands National Monument», τη μεγαλύτερη θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή στον κόσμο.
Φιλίπ
- Γεννήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 1940, στην Τουλόν. Ηταν ο δευτερότοκος γιος του Ζακ Ιβ.
- Βούτηξε για πρώτη φορά με φιάλες το 1945, σε ηλικία 5 ετών.
- Τα παιδιά του, Αλεξάνδρα και Φιλίπ Τζ., ο οποίος γεννήθηκε μετά το θάνατό του, είναι οι συνεχιστές της οικογενειακής παράδοσης στην ωκεανογραφία.
- Πέθανε στις 28 Ιουνίου 1979 στη Λισσαβόνα, σε αεροπορικό δυστύχημα.
Φαμπιάν
- Γεννήθηκε το 1967, στο Παρίσι. Είναι γιος του Ζαν Μισέλ.
- Ασχολείται με υποβρύχια ντοκιμαντέρ και είναι εξερευνητής των βυθών.
- Πολλές φορές συνόδευε τον παππού του και τον πατερά του στα ταξίδια τους.
- Αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο της Βοστόνης.
- Η πρώτη του «βουτιά» διήρκεσε μιάμιση ώρα και την έκανε με έναν οικογενειακό φίλο σε πισίνα, στα τέταρτα γενέθλιά του.
- Εκανε μελέτες για τους καρχαρίες στο φυσικό τους περιβάλλον, με τη βοήθεια ενός υποβρύχιου σκάφους σε σχήμα λευκού καρχαρία, το «Troy». Ξόδεψε εκατοντάδες ώρες τραβώντας με την κάμερα καρχαρίες για το ντοκιμαντέρ του «Mind of a Demon».
- Ανέπτυξε την ιδέα του υποβρύχιου σκάφους σε σχήμα καρχαρία εμπνευσμένος από το εξώφυλλο του γαλλικού κόμικ «Οι περιπέτειες του Τεν Τεν».
Φιλίπ Τζ.
- Γεννήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 1980, στη Σάντα Μόνικα.
- Είναι περιβαλλοντολόγος.
- Δουλεύει για το «Animal Planet» και το «Discovery Channel».
- Εχει μάστερ στην Ιστορία από το Πανεπιστήμιο St. Andrews.
- Ηταν κοντά στον «Κροκοδειλάκια» Στιβ Ιργουιν, όταν αυτός σκοτώθηκε το 2006, ενώ γυρνούσε το ντοκιμαντέρ «Ocean's Deadliest». Ο Φιλίπ ολοκλήρωσε μόνος του το ντοκιμαντέρ τις επόμενες εβδομάδες.
- Προτάθηκε για διοικητικό μέλος του Εθνικού Ιδρύματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης το 2006 από το διοικητή της Υπηρεσίας Προστασίας του Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Πολιτειών, Στ. Τζόνσον.
- Είναι μέλος σε περισσότερους από 10 οργανισμούς, επιτροπές και συμβούλια για το περιβάλλον.
- Είναι πρόεδρος και συνιδρυτής του «EarthEcho International», ενός site που δημιούργησε με την αδελφή του, Αλεξάνδρα, το 2003, στη μνήμη του πατέρα τους.
Χαλκιδική: Πάει με όλα
Δεν την παινεύουμε, γιατί είναι το σπίτι μας (άντε καλά, το εξοχικό μας ή το εξοχικό του κολλητού μας), αλλά επειδή τα έχει όλα. Από ελεύθερο κάμπινγκ -παράνομο μεν, κλασικό δε- μέχρι υπερπολυτελή μπανγκαλόου, που νοικιάζονται για 10.000 ευρώ ημερησίως.
του «Sunday»
Κι αν νομίζετε ότι την ξέρετε σαν την παλάμη του χεριού σας, απατάσθε. Κρύβει συνέχεια εκπλήξεις.
Εκπληξη 1η: Σε πόση ώρα θα φτάσεις. Δεν ξέρεις ποτέ.
Εκπληξη 2η: Εκεί που βρίσκεσαι σε μια παραλία γεμάτη παιδάκια και κουβαδάκια, με το που φεύγει ο ήλιος μετατρέπεται σε ρέιβ πάρτι.
Εκπληξη 3η: Εσύ, ο Βορειοελλαδίτης, που συχνά πλέον την σνομπάρεις, γιατί «την έχεις φάει με το κουτάλι», συνειδητοποιείς ότι τείνεις να γίνεις μειονότητα. Οι Αθηναίοι δεν προλαβαίνουν να κλείνουν ξενοδοχεία -μέτρα πόσες αθηναϊκές πινακίδες σε περιτριγυρίζουν-, ενώ σε χαμηλές σεζόν, όπως ο Ιούνιος, θα ξαναδείς εκεί Αγγλους και Γερμανούς που είχαν χαθεί για χρόνια. Οταν, δε, ανεβαίνει κατακόρυφα η θερμοκρασία μαζί με τις τιμές -βλέπε Ιούλιο και Αύγουστο-, αντιλαμβάνεσαι ότι τα βουλγάρικα, τα ρουμάνικα και τα ρωσικά αρχίζουν να κυριαρχούν.
Εκπληξη 4η: Ολα τα 'χει ο μπαξές. Σε όποια φάση της ζωής σου και να βρίσκεσαι, παιδί, έφηβος, φοιτητής, με τον καλό σου, με την οικογένειά σου ή συνταξιούχος, υπάρχει μια παραλία, ένα κάμπινγκ, ένα κατάλυμα και για σένα.
Τάπερ, κουβαδάκια, γενική μετακόμιση
Φούρκα, Σίβηρη, Χανιώτη αποτελούν τη χαρά του γονιού, λόγω των λούνα παρκ και των παιδότοπων που διαθέτουν. Σαγιονάρα, σούπερ μάρκετ, εφημερίδες και βόλτα με το αυτοκίνητο για 500 μ. Αφού είναι όλοι τους παιδιά της πόλης και αδυνατούν να αφήσουν τις συνήθειές τους στο διαμέρισμα, τι στο καλό τις θέλουν τις διακοπές; Στο Κασσανδρινό θα κάτσει όλη η οικογένεια σε κάποια ταβέρνα για κρέας και δε θα αφήσει τις υπόλοιπες παρέες από το σαματά να φάνε με την ησυχία τους. Στην Αγ. Παρασκευή θα πάνε τη γιαγιά στα λουτρά και μετά στάση για ένα παγωτό με θεά από τη «Villa Stasa». Ρηχές, δηλαδή ιδανικές για παιδιά, είναι και οι παραλίες Τρανή Αμμούδα, Αγ. Μάμας και Ν. Ρόδα. Οικογενειοκατάσταση θα συναντήσεις και στην Ποτίδαια, πριν από τη διώρυγα, στις μικρές παραλίες που θα πάρει το μάτι σου από ψηλά, έτσι όπως αναπτύσσεις ταχύτητα, για να περάσεις στο «πόδι».
Πτυχιακή στο ξενύχτι
Αμμουλιανή: «Μωρό μου, φέτος, θα σε πάω σε νησί». Σε ποιο νησί τώρα είναι άλλο θέμα. Οχι ότι έχει τίποτα να ζηλέψει από τα άλλα. Και τις καταγάλανες παραλίες του τις έχει και τα κάμπινγκ του και όλα τα καλά. Μέχρι και το δικό της μοναδικό σύμπλεγμα νησιών, ονόματι Γαϊδουρονήσια, έχει. Στα νησάκια αυτά πηγαίνετε συνήθως με ΙΧ βάρκα. Αν κάνετε το λάθος να πάτε μόνοι σας, πάρτε και μια μπάλα του βόλεϊ μαζί σας, να σας κάνει παρέα, όπως στο «Ναυαγό».
Ποσείδι: Τι να πρωτοπεί κανείς; Το πιο ποθητό κάμπινγκ της χώρας για ηλικίες 18-25 και βάλε. Πρώτη Ιούλη μέχρι και τέλος Αυγούστου λειτουργεί το κάμπινγκ του ΑΠΘ και γίνεται η νύχτα μέρα. Προτεινόμενη περίοδος, αν δεν έκανες γυμναστική μέσα στη χρονιά, το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου, καθώς το πρώτο κυκλοφορούν μόνο τα ΤΕΦΑΑ. Ασε φίλε μου, η χούντα του κοιλιακού.
Καλλιθέα: Η Μύκονος της Χαλκιδικής. Οποιο νυχτερινό σχήμα και clubάκι δε θέλει να φάει την πίκρα της πόλης μετακομίζει εδώ. Rooms to let και άγιος ο Θεός. Το δε βράδυ είναι σαν να περπατάς στην Τσιμισκή σε περίοδο εκπτώσεων. Στα πολύ συν, οι υπαίθριοι τατουατζήδες και το μεξικανικό εστιατόριο. Κάτι αντίστοιχο ισχύει και για το Μαρμαρά, για τους πιστούς του δεύτερου «ποδιού».
Πλατανίτσι: Τι κι αν τα ενοικιαζόμενα, από τη μία, σου φαίνονται απλησίαστα και το Ποσείδι τρελοκομείο; Στο Πλατανίτσι θα βρεις τη χρυσή τομή. Με λίγα ευρουλάκια per night «τη βγάζεις» μια χαρά. Αρκεί να μη στήσεις τη σκηνή σου κάτω από ακακίες, γιατί θα κολλήσει το σύμπαν.
Ν. Πλάγια: Καλά, από νερά δε λένε και τίποτα, αλλά από λουκουμάδες της γιαγιάς respect. «Αν φας, ξανατρώς». Αν, λοιπόν, σε φέρει προς τα 'κει ο δρόμος σου, μια επίσκεψη στο λιμανάκι, στην δεξιά άκρη του, θα σε αφήσει ικανοποιημένο. Ασε που στην επιστροφή θα νιώσεις την ηδονή της οδήγησης με 100 χλμ. την ώρα. Ανοιξε και το ραδιόφωνο ν' ακούσεις τις εκπομπές «της επιστροφής». Οταν οι άλλοι θα στριμώχνονται στα δύο «πόδια», εσύ θα πίνεις καφέ στο μπαλκόνι.
Για σένα, ορεινέ Χαλκιδικιώτη, που περιμένεις τη δικαίωση και την προσοχή μου, αλλά επειδή δε διαθέτεις θάλασσα δε σου την δίνω, μια κουβέντα μόνο. Γελάει καλύτερα όποιος θα γελάσει το 2080. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τότε θα λιώσουν οι πάγοι και όλη η Χαλκιδική θα γίνει νησί. Εκεί να δεις χαρές που θα κάνεις, όταν ξαφνικά τα κτήματά σου γίνουν παραθαλάσσια -λες κάτι χωράφια που έχω στον Αγιο Πρόδρομο να πάρουν τελικά αξία; Ας φάω κάνα σουβλάκι, μέχρι να το σκεφτώ καλύτερα...
Fly me to the moon
Κολπάκια στο τρίτο «πόδι», όπως αυτά της Ουρανούπολης, είναι μια κάποια λύση, μόνο πρόσεχε μην παραβιάσεις το «άβατο» και η μικρή έχει μπλεξίματα. Στα Πυργαδίκια, θα απολαύσεις βραδινό μπάνιο και θα απορήσεις για το πόσο σιγανά παίζουν μουσική τα μπαράκια. Αν βρεις κανένα ανοιχτό… Η περιοχή έχει γεμίσει ωραίες βίλες. Δε θα ξέρεις πια να διαλέξεις, μέχρι που θα μάθεις τις τιμές και θα πεις: «Βρε, τα Πυργαδίκια».
Στα κολπάκια του «Καρρά» μπορεί και να αγανακτήσεις με τις περιφράξεις, αλλά θα σε αποζημιώσουν η νηνεμία και η απίστευτη ησυχία. Κι αν «λαλήσεις» από το πολύ τζιτζίκι, βάλε κάτι πάνω σου και πήγαινε στο καζίνο -αρέσουν κάτι τέτοια στις γυναίκες. Ασε που έχει και ρομαντικά εστιατόρια.
Στο Κάστρο Τορώνης θα δείτε το δειλινό. Σούπερ κατάσταση, αρκεί να μην καίγεται η Χαλκιδική. Ανέβα όσο πιο ψηλά μπορείς και βγάλε φωτογραφίες με φόντο το κόκκινο του ήλιου την ώρα που σβήνει.
Ρομαντσάδα σε ισχυρές δόσεις θα ζήσεις και στο Παλιούρι. Τέρμα κάτω, στη «μύτη», αλλά και στο χωριό, που είναι γραφικό κι έχει κάτι ταβέρνες φο-βε-ρές. Να φάτε ψάρι εκεί, και θα με θυμηθείς. Ο έρωτας περνάει απ’ το στομάχι κι ένα καλό δείπνο αντικαθιστά επάξια τα κεριά, το χαμηλό φωτισμό και την απαλή μουσική που δε θα βρεις στην πλατεία. Μην ξεχάσεις να πιεις ένα ποτό στο «Πόρτο Βαλίτσα». Μπαλκόνι στη θάλασσα, μέσα στα πεύκα, με υπόκρουση Χατζιδάκι και Ρενέ Ομπρί. Πιάνει πάντα.
Αρτος και θεάματα
Ολη η Χαλκιδική «βουτηγμένη» στην κουλτούρα είναι καλοκαιριάτικα. Στα Ν. Μουδανιά, στο Λόφο της Σάνης, στη Σίβηρη, στα κάμπινγκ του Αρμενιστή και του Καλαμιτσίου και στο Παλιούρι, γίνονται συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις που αυτοαποκαλούνται φεστιβάλ, άσχετα αν εκεί δίνει το «παρών» η Σάρα, η Μάρα και το κακό συναπάντημα -από καλλιτέχνες και κοινό.
Αρμενιστής: Αν πας φέτος, θα χορτάσεις συναυλίες. Τριήμερα ska-reggae, Οnirama, Rootsman, Flintstones και χίλιοι μύριοι άλλοι θα παρελάσουν από το κάμπινγκ. Και να ‘ταν βέβαια μόνον αυτό με τα πολιτιστικά... Από τον Ιούνιο μέχρι τα τέλη του Σεπτέμβρη, μπορεί να πέσεις σε συναυλία ακόμη και στο πιο απομακρυσμένο χωριουδάκι του νομού, ενώ η παράγκα που θα δεις μπροστά σου ίσως και να έχει μετατραπεί σε αίθουσα τέχνης, για να φιλοξενήσει έναν αυθεντικό «Παχατουρίδη».
Αδρεναλίνη στα κόκκινα
Αρμενιστής, Σάνη και «Καρράς» αποτελούν τους απόλυτους προορισμούς για σένα που δεν κάθεσαι λεπτό ήσυχος και τα σπορ είναι τρόπος ζωής, ακόμη και το καλοκαίρι. Θες να δεις τον κόσμο... υποβρυχίως, με αναπνευστήρα και φιάλες; Θες να νιώσεις να σου φεύγει η ψυχή στο θαλάσσιο «παρά πέντε»; Ή μήπως γουστάρεις tubes με ταχύτητα για maximum αδρεναλίνη; Απ' όλα έχει ο μπαξές κι ακόμη περισσότερα. Οι τιμές είναι προσιτές και η δράση ατελείωτη. Κι αν είσαι σέρφερ, δε σε φοβάμαι. Εσύ, τόλμησε να πιάσεις Ποσείδι πλευρά -στο Ακρωτήρι- και μόλις ο αέρας γυρίσει, ρίξε τη σανίδα και το πανί σου και ξεκίνα. Τέλος, κατευθύνσου στα κατά τόπους μπιτς μπαρ που φιλοξενούν bunjee jumping ή ξεκίνα πεζοπορία στα δάση του Χολομώντα και του Ταξιάρχη. Αν είσαι «προεδρικός», τότε δοκίμασε γκολφ στον «Καρρά» κι ευχήσου να μη βρει το μπαλάκι σου... τζαμαρία.
Οι παρέες γράφουν... καλοκαίρια
Αν ένας από εσάς θυμίζει Βουτσά, με το περίφημο «Εχω και κότερο, πάμε μια βόλτα;», ανοίξτε πανιά για Πόρτο Κουφό. Στο λιμάνι του, το οποίο είναι το μεγαλύτερο και ασφαλέστερο στην Ελλάδα, αξίζει να κάνεις αυτοκρατορική είσοδο με το σκάφος. Μόνο συνεννοηθείτε από πριν ποιος θα αναλάβει το παρκάρισμα και το δέσιμό του -μη γίνετε ο περίγελος του κόλπου.
Αν πάλι ως άνθρωποι και ως παρέα δε διαθέτετε τέτοιες πολυτέλειες, υπάρχει πάντα και το ΚΤΕΛ, το οποίο από μόνο του εγγυάται περιπέτεια είτε ξεκινήσετε για Ν. Μουδανιά, είτε για Σάρτη.
Ολα στη φόρα
Στις πολυσύχναστες πλέον Καβουρότρυπες ο θεσμός του γυμνισμού καλά κρατεί. Οσοι θέλετε να νιώσετε ελεύθεροι και ωραίοι, ξεκινήστε για εκεί, αλλά κάντε πρώτα και μια εξάσκηση στην αναρρίχηση σε βράχια. Θα σας χρειαστεί.
Εχεις πάει στα Γαϊδουρονήσια στην Αμμουλιανή; Μόνο... γαϊδούρια δε θα βρεις, σε αντίθεση με τους γυμνούς πειρασμούς. Βγάλτα κι εσύ, για να νιώσεις καλύτερα, αλλά μην κάνεις σαν τους ήρωες του «Παρά Πέντε», γιατί ο κόσμος εκεί θέλει την ησυχία του και μπορεί να τον αγριέψεις. Σε κάποια πονηρά κολπάκια της Αμμουλιανής και του δεύτερου «ποδιού» μπορείς, επίσης, να «τα πετάξεις» και να επιστρέψεις στην αγκαλιά της φύσης. Απαραίτητη προϋπόθεση, να έχει βάρκα.
Μοναχός σου χόρευε...
Νικήτη: Τι να σου πω παραπάνω από αυτά που ξέρεις... Για την Παλιά Νικήτη, όμως; Καλά άκουσες. Λίγο πριν μπεις στη Νικήτη, σκας αριστερά και βρίσκεσαι στην Παλιά Νικήτη, ένα χωριό που είναι σαν να μην το έχει αγγίξει ο χρόνος. Για του λόγου το αληθές, προτείνω να «την πέσεις» στο καφενείο στο κέντρο του χωριού και να αφουγκραστείς τους ρυθμούς. Ούτε ο Αρναούτογλου δεν έχει πάει εκεί. Φαντάσου.
Αν βρίσκεσαι στο δεύτερο «πόδι» και θέλεις να πας μια βόλτα μόνος σου, μακριά από πολυκοσμία, παρασέλα παρεό και τρέντι σαγιονάρες, ανηφόρισε προς Παρθενώνα. Εκεί θα δοκιμάσεις καλό φαγητό, θα κάνεις βόλτες στα λιθόστρωτα δρομάκια και θα βιώσεις την εμπειρία της ησυχίας.
The beat goes on
Καλλιθέα, Μαρμαράς, Φούρκα, Τριστινίκα, Καλλικράτεια. Τα πιο γνωστά meeting points των Ελλήνων και ξένων ξενύχτηδων παραθεριστών. Κλαμπ, ελληνάδικα, μπαράκια, γυράδικα και ταβέρνες συγκεντρώνουν χιλιάδες κόσμο, κυρίως τα Σαββατοκύριακα, και μετατρέπονται σε πασαρέλες εγχώριων και μη επισκεπτών. Αν ξεπεράσεις το μποτιλιάρισμα και φτάσεις στον προορισμό σου χωρίς τη βοήθεια του Lexotanil -πράγμα που σημαίνει είτε ότι είσαι κάτω των -άντα ή ότι σου έλειψαν οι έξοδοι όταν ήσουν έφηβος-, τότε η νύχτα είναι όλη δική σου. Κάποια λίγο πιο λαϊκά και κάποια άλλα με μια επίφαση πιο «ψαγμένης» διασκέδασης, όλα, όμως, με έναν κοινό παρονομαστή: να μη σε αφήσουν να ξεχάσεις ότι το καλοκαίρι είναι εδώ και ότι πρέπει να το ζήσεις στο maximum και μέχρι πρωίας.
του «Sunday»
Κι αν νομίζετε ότι την ξέρετε σαν την παλάμη του χεριού σας, απατάσθε. Κρύβει συνέχεια εκπλήξεις.
Εκπληξη 1η: Σε πόση ώρα θα φτάσεις. Δεν ξέρεις ποτέ.
Εκπληξη 2η: Εκεί που βρίσκεσαι σε μια παραλία γεμάτη παιδάκια και κουβαδάκια, με το που φεύγει ο ήλιος μετατρέπεται σε ρέιβ πάρτι.
Εκπληξη 3η: Εσύ, ο Βορειοελλαδίτης, που συχνά πλέον την σνομπάρεις, γιατί «την έχεις φάει με το κουτάλι», συνειδητοποιείς ότι τείνεις να γίνεις μειονότητα. Οι Αθηναίοι δεν προλαβαίνουν να κλείνουν ξενοδοχεία -μέτρα πόσες αθηναϊκές πινακίδες σε περιτριγυρίζουν-, ενώ σε χαμηλές σεζόν, όπως ο Ιούνιος, θα ξαναδείς εκεί Αγγλους και Γερμανούς που είχαν χαθεί για χρόνια. Οταν, δε, ανεβαίνει κατακόρυφα η θερμοκρασία μαζί με τις τιμές -βλέπε Ιούλιο και Αύγουστο-, αντιλαμβάνεσαι ότι τα βουλγάρικα, τα ρουμάνικα και τα ρωσικά αρχίζουν να κυριαρχούν.
Εκπληξη 4η: Ολα τα 'χει ο μπαξές. Σε όποια φάση της ζωής σου και να βρίσκεσαι, παιδί, έφηβος, φοιτητής, με τον καλό σου, με την οικογένειά σου ή συνταξιούχος, υπάρχει μια παραλία, ένα κάμπινγκ, ένα κατάλυμα και για σένα.
Τάπερ, κουβαδάκια, γενική μετακόμιση
Φούρκα, Σίβηρη, Χανιώτη αποτελούν τη χαρά του γονιού, λόγω των λούνα παρκ και των παιδότοπων που διαθέτουν. Σαγιονάρα, σούπερ μάρκετ, εφημερίδες και βόλτα με το αυτοκίνητο για 500 μ. Αφού είναι όλοι τους παιδιά της πόλης και αδυνατούν να αφήσουν τις συνήθειές τους στο διαμέρισμα, τι στο καλό τις θέλουν τις διακοπές; Στο Κασσανδρινό θα κάτσει όλη η οικογένεια σε κάποια ταβέρνα για κρέας και δε θα αφήσει τις υπόλοιπες παρέες από το σαματά να φάνε με την ησυχία τους. Στην Αγ. Παρασκευή θα πάνε τη γιαγιά στα λουτρά και μετά στάση για ένα παγωτό με θεά από τη «Villa Stasa». Ρηχές, δηλαδή ιδανικές για παιδιά, είναι και οι παραλίες Τρανή Αμμούδα, Αγ. Μάμας και Ν. Ρόδα. Οικογενειοκατάσταση θα συναντήσεις και στην Ποτίδαια, πριν από τη διώρυγα, στις μικρές παραλίες που θα πάρει το μάτι σου από ψηλά, έτσι όπως αναπτύσσεις ταχύτητα, για να περάσεις στο «πόδι».
Πτυχιακή στο ξενύχτι
Αμμουλιανή: «Μωρό μου, φέτος, θα σε πάω σε νησί». Σε ποιο νησί τώρα είναι άλλο θέμα. Οχι ότι έχει τίποτα να ζηλέψει από τα άλλα. Και τις καταγάλανες παραλίες του τις έχει και τα κάμπινγκ του και όλα τα καλά. Μέχρι και το δικό της μοναδικό σύμπλεγμα νησιών, ονόματι Γαϊδουρονήσια, έχει. Στα νησάκια αυτά πηγαίνετε συνήθως με ΙΧ βάρκα. Αν κάνετε το λάθος να πάτε μόνοι σας, πάρτε και μια μπάλα του βόλεϊ μαζί σας, να σας κάνει παρέα, όπως στο «Ναυαγό».
Ποσείδι: Τι να πρωτοπεί κανείς; Το πιο ποθητό κάμπινγκ της χώρας για ηλικίες 18-25 και βάλε. Πρώτη Ιούλη μέχρι και τέλος Αυγούστου λειτουργεί το κάμπινγκ του ΑΠΘ και γίνεται η νύχτα μέρα. Προτεινόμενη περίοδος, αν δεν έκανες γυμναστική μέσα στη χρονιά, το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου, καθώς το πρώτο κυκλοφορούν μόνο τα ΤΕΦΑΑ. Ασε φίλε μου, η χούντα του κοιλιακού.
Καλλιθέα: Η Μύκονος της Χαλκιδικής. Οποιο νυχτερινό σχήμα και clubάκι δε θέλει να φάει την πίκρα της πόλης μετακομίζει εδώ. Rooms to let και άγιος ο Θεός. Το δε βράδυ είναι σαν να περπατάς στην Τσιμισκή σε περίοδο εκπτώσεων. Στα πολύ συν, οι υπαίθριοι τατουατζήδες και το μεξικανικό εστιατόριο. Κάτι αντίστοιχο ισχύει και για το Μαρμαρά, για τους πιστούς του δεύτερου «ποδιού».
Πλατανίτσι: Τι κι αν τα ενοικιαζόμενα, από τη μία, σου φαίνονται απλησίαστα και το Ποσείδι τρελοκομείο; Στο Πλατανίτσι θα βρεις τη χρυσή τομή. Με λίγα ευρουλάκια per night «τη βγάζεις» μια χαρά. Αρκεί να μη στήσεις τη σκηνή σου κάτω από ακακίες, γιατί θα κολλήσει το σύμπαν.
Ν. Πλάγια: Καλά, από νερά δε λένε και τίποτα, αλλά από λουκουμάδες της γιαγιάς respect. «Αν φας, ξανατρώς». Αν, λοιπόν, σε φέρει προς τα 'κει ο δρόμος σου, μια επίσκεψη στο λιμανάκι, στην δεξιά άκρη του, θα σε αφήσει ικανοποιημένο. Ασε που στην επιστροφή θα νιώσεις την ηδονή της οδήγησης με 100 χλμ. την ώρα. Ανοιξε και το ραδιόφωνο ν' ακούσεις τις εκπομπές «της επιστροφής». Οταν οι άλλοι θα στριμώχνονται στα δύο «πόδια», εσύ θα πίνεις καφέ στο μπαλκόνι.
Για σένα, ορεινέ Χαλκιδικιώτη, που περιμένεις τη δικαίωση και την προσοχή μου, αλλά επειδή δε διαθέτεις θάλασσα δε σου την δίνω, μια κουβέντα μόνο. Γελάει καλύτερα όποιος θα γελάσει το 2080. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τότε θα λιώσουν οι πάγοι και όλη η Χαλκιδική θα γίνει νησί. Εκεί να δεις χαρές που θα κάνεις, όταν ξαφνικά τα κτήματά σου γίνουν παραθαλάσσια -λες κάτι χωράφια που έχω στον Αγιο Πρόδρομο να πάρουν τελικά αξία; Ας φάω κάνα σουβλάκι, μέχρι να το σκεφτώ καλύτερα...
Fly me to the moon
Κολπάκια στο τρίτο «πόδι», όπως αυτά της Ουρανούπολης, είναι μια κάποια λύση, μόνο πρόσεχε μην παραβιάσεις το «άβατο» και η μικρή έχει μπλεξίματα. Στα Πυργαδίκια, θα απολαύσεις βραδινό μπάνιο και θα απορήσεις για το πόσο σιγανά παίζουν μουσική τα μπαράκια. Αν βρεις κανένα ανοιχτό… Η περιοχή έχει γεμίσει ωραίες βίλες. Δε θα ξέρεις πια να διαλέξεις, μέχρι που θα μάθεις τις τιμές και θα πεις: «Βρε, τα Πυργαδίκια».
Στα κολπάκια του «Καρρά» μπορεί και να αγανακτήσεις με τις περιφράξεις, αλλά θα σε αποζημιώσουν η νηνεμία και η απίστευτη ησυχία. Κι αν «λαλήσεις» από το πολύ τζιτζίκι, βάλε κάτι πάνω σου και πήγαινε στο καζίνο -αρέσουν κάτι τέτοια στις γυναίκες. Ασε που έχει και ρομαντικά εστιατόρια.
Στο Κάστρο Τορώνης θα δείτε το δειλινό. Σούπερ κατάσταση, αρκεί να μην καίγεται η Χαλκιδική. Ανέβα όσο πιο ψηλά μπορείς και βγάλε φωτογραφίες με φόντο το κόκκινο του ήλιου την ώρα που σβήνει.
Ρομαντσάδα σε ισχυρές δόσεις θα ζήσεις και στο Παλιούρι. Τέρμα κάτω, στη «μύτη», αλλά και στο χωριό, που είναι γραφικό κι έχει κάτι ταβέρνες φο-βε-ρές. Να φάτε ψάρι εκεί, και θα με θυμηθείς. Ο έρωτας περνάει απ’ το στομάχι κι ένα καλό δείπνο αντικαθιστά επάξια τα κεριά, το χαμηλό φωτισμό και την απαλή μουσική που δε θα βρεις στην πλατεία. Μην ξεχάσεις να πιεις ένα ποτό στο «Πόρτο Βαλίτσα». Μπαλκόνι στη θάλασσα, μέσα στα πεύκα, με υπόκρουση Χατζιδάκι και Ρενέ Ομπρί. Πιάνει πάντα.
Αρτος και θεάματα
Ολη η Χαλκιδική «βουτηγμένη» στην κουλτούρα είναι καλοκαιριάτικα. Στα Ν. Μουδανιά, στο Λόφο της Σάνης, στη Σίβηρη, στα κάμπινγκ του Αρμενιστή και του Καλαμιτσίου και στο Παλιούρι, γίνονται συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις που αυτοαποκαλούνται φεστιβάλ, άσχετα αν εκεί δίνει το «παρών» η Σάρα, η Μάρα και το κακό συναπάντημα -από καλλιτέχνες και κοινό.
Αρμενιστής: Αν πας φέτος, θα χορτάσεις συναυλίες. Τριήμερα ska-reggae, Οnirama, Rootsman, Flintstones και χίλιοι μύριοι άλλοι θα παρελάσουν από το κάμπινγκ. Και να ‘ταν βέβαια μόνον αυτό με τα πολιτιστικά... Από τον Ιούνιο μέχρι τα τέλη του Σεπτέμβρη, μπορεί να πέσεις σε συναυλία ακόμη και στο πιο απομακρυσμένο χωριουδάκι του νομού, ενώ η παράγκα που θα δεις μπροστά σου ίσως και να έχει μετατραπεί σε αίθουσα τέχνης, για να φιλοξενήσει έναν αυθεντικό «Παχατουρίδη».
Αδρεναλίνη στα κόκκινα
Αρμενιστής, Σάνη και «Καρράς» αποτελούν τους απόλυτους προορισμούς για σένα που δεν κάθεσαι λεπτό ήσυχος και τα σπορ είναι τρόπος ζωής, ακόμη και το καλοκαίρι. Θες να δεις τον κόσμο... υποβρυχίως, με αναπνευστήρα και φιάλες; Θες να νιώσεις να σου φεύγει η ψυχή στο θαλάσσιο «παρά πέντε»; Ή μήπως γουστάρεις tubes με ταχύτητα για maximum αδρεναλίνη; Απ' όλα έχει ο μπαξές κι ακόμη περισσότερα. Οι τιμές είναι προσιτές και η δράση ατελείωτη. Κι αν είσαι σέρφερ, δε σε φοβάμαι. Εσύ, τόλμησε να πιάσεις Ποσείδι πλευρά -στο Ακρωτήρι- και μόλις ο αέρας γυρίσει, ρίξε τη σανίδα και το πανί σου και ξεκίνα. Τέλος, κατευθύνσου στα κατά τόπους μπιτς μπαρ που φιλοξενούν bunjee jumping ή ξεκίνα πεζοπορία στα δάση του Χολομώντα και του Ταξιάρχη. Αν είσαι «προεδρικός», τότε δοκίμασε γκολφ στον «Καρρά» κι ευχήσου να μη βρει το μπαλάκι σου... τζαμαρία.
Οι παρέες γράφουν... καλοκαίρια
Αν ένας από εσάς θυμίζει Βουτσά, με το περίφημο «Εχω και κότερο, πάμε μια βόλτα;», ανοίξτε πανιά για Πόρτο Κουφό. Στο λιμάνι του, το οποίο είναι το μεγαλύτερο και ασφαλέστερο στην Ελλάδα, αξίζει να κάνεις αυτοκρατορική είσοδο με το σκάφος. Μόνο συνεννοηθείτε από πριν ποιος θα αναλάβει το παρκάρισμα και το δέσιμό του -μη γίνετε ο περίγελος του κόλπου.
Αν πάλι ως άνθρωποι και ως παρέα δε διαθέτετε τέτοιες πολυτέλειες, υπάρχει πάντα και το ΚΤΕΛ, το οποίο από μόνο του εγγυάται περιπέτεια είτε ξεκινήσετε για Ν. Μουδανιά, είτε για Σάρτη.
Ολα στη φόρα
Στις πολυσύχναστες πλέον Καβουρότρυπες ο θεσμός του γυμνισμού καλά κρατεί. Οσοι θέλετε να νιώσετε ελεύθεροι και ωραίοι, ξεκινήστε για εκεί, αλλά κάντε πρώτα και μια εξάσκηση στην αναρρίχηση σε βράχια. Θα σας χρειαστεί.
Εχεις πάει στα Γαϊδουρονήσια στην Αμμουλιανή; Μόνο... γαϊδούρια δε θα βρεις, σε αντίθεση με τους γυμνούς πειρασμούς. Βγάλτα κι εσύ, για να νιώσεις καλύτερα, αλλά μην κάνεις σαν τους ήρωες του «Παρά Πέντε», γιατί ο κόσμος εκεί θέλει την ησυχία του και μπορεί να τον αγριέψεις. Σε κάποια πονηρά κολπάκια της Αμμουλιανής και του δεύτερου «ποδιού» μπορείς, επίσης, να «τα πετάξεις» και να επιστρέψεις στην αγκαλιά της φύσης. Απαραίτητη προϋπόθεση, να έχει βάρκα.
Μοναχός σου χόρευε...
Νικήτη: Τι να σου πω παραπάνω από αυτά που ξέρεις... Για την Παλιά Νικήτη, όμως; Καλά άκουσες. Λίγο πριν μπεις στη Νικήτη, σκας αριστερά και βρίσκεσαι στην Παλιά Νικήτη, ένα χωριό που είναι σαν να μην το έχει αγγίξει ο χρόνος. Για του λόγου το αληθές, προτείνω να «την πέσεις» στο καφενείο στο κέντρο του χωριού και να αφουγκραστείς τους ρυθμούς. Ούτε ο Αρναούτογλου δεν έχει πάει εκεί. Φαντάσου.
Αν βρίσκεσαι στο δεύτερο «πόδι» και θέλεις να πας μια βόλτα μόνος σου, μακριά από πολυκοσμία, παρασέλα παρεό και τρέντι σαγιονάρες, ανηφόρισε προς Παρθενώνα. Εκεί θα δοκιμάσεις καλό φαγητό, θα κάνεις βόλτες στα λιθόστρωτα δρομάκια και θα βιώσεις την εμπειρία της ησυχίας.
The beat goes on
Καλλιθέα, Μαρμαράς, Φούρκα, Τριστινίκα, Καλλικράτεια. Τα πιο γνωστά meeting points των Ελλήνων και ξένων ξενύχτηδων παραθεριστών. Κλαμπ, ελληνάδικα, μπαράκια, γυράδικα και ταβέρνες συγκεντρώνουν χιλιάδες κόσμο, κυρίως τα Σαββατοκύριακα, και μετατρέπονται σε πασαρέλες εγχώριων και μη επισκεπτών. Αν ξεπεράσεις το μποτιλιάρισμα και φτάσεις στον προορισμό σου χωρίς τη βοήθεια του Lexotanil -πράγμα που σημαίνει είτε ότι είσαι κάτω των -άντα ή ότι σου έλειψαν οι έξοδοι όταν ήσουν έφηβος-, τότε η νύχτα είναι όλη δική σου. Κάποια λίγο πιο λαϊκά και κάποια άλλα με μια επίφαση πιο «ψαγμένης» διασκέδασης, όλα, όμως, με έναν κοινό παρονομαστή: να μη σε αφήσουν να ξεχάσεις ότι το καλοκαίρι είναι εδώ και ότι πρέπει να το ζήσεις στο maximum και μέχρι πρωίας.
Η θάλασσα μέσα τους
«Τα νιάτα του έφαγε ο Στρατής στα ναυπηγεία. Φτιάχνει τα πιο γερά σκαριά, να πάνε οι άλλοι μακριά, να ταξιδέψουνε τη γη οι τυχεροί...»
της Παυλίνας Εξαδακτύλου, pavlina6ktilou@yahoo.gr
φωτ.: Γρηγόρης Σιαμίδης
Είναι κάποιοι από τους λιγοστούς πια τεχνίτες παραδοσιακών ξύλινων σκαφών. Οι ίδιοι αυτοαποκαλούνται καραβομαραγκοί. Για περισσότερες από δεκατρείς ώρες την ημέρα «φτιάχνουν καράβια και κάνουν όλη τη μαραγκοσύνη». Τα τρεχαντήρια τους είναι τα παιδιά τους και τη στιγμή της καθέλκυσης καθενός από αυτά η ψυχή τους ξεκινά κι ένα καινούργιο ταξίδι.
«Ο γάντζος»
Οι στίχοι με το Στρατή είναι γραμμένοι σ’ έναν τοίχο στο ναυπηγείο παραδοσιακών ξύλινων σκαφών του κυρίου Βασίλη Κεφαλά. Οι ψαράδες τον αποκαλούν «γάντζο», έτσι όπως ονομάζεται και το ναυπηγείο του στην περιοχή του Σταυρού. «Κάνω αυτήν τη δουλειά από δέκα ετών. Σαράντα χρόνια, δηλαδή. Στο χωριό υπήρχε ένα μικρό καρνάγιο, στο οποίο πήγαινα κάθε απόγευμα μετά το σχολείο. Οταν υπηρέτησα στο Ναυτικό, πήγαινα στο Πέραμα και οι παλιοί μάστορες μου έδειχναν τη δουλειά. Τελικά, πριν από 21 χρόνια έφτιαξα αυτό το μικρό ναυπηγείο που βλέπεις». Μιλά για καρνάγιο του και στο βλέμμα του είναι καθρεφτισμένη η θάλασσα, με όλα τα καράβια που ‘χει φτιάξει να την ταξιδεύουν. «Τα καράβια είναι η ανίατη αρρώστια μου. Ποτέ δε βαρέθηκα κι ούτε ποτέ κουράστηκα. Κι ας δουλεύω 13 -14 ώρες τη μέρα. Εγώ, κορίτσι μου, δε θα μπορούσα ούτε ένα λεπτό να δουλεύω σε γραφείο. Δε φαντάζεσαι πόσες συγκινήσεις μου έχει προσφέρει αυτή η δουλειά. Κάθε φορά που το σκαρί είναι έτοιμο για καθέλκυση, έχω την ίδια αγωνία. Τα χείλη μου είναι σφαλισμένα και η καρδιά μου κοντεύει να σπάσει».
Ο σταυρός του νότου
Ο μαστρο-Βασίλης μου μιλά χωρίς να σταματά ν' ασχολείται με το σκαρί που φτιάχνει αυτήν την περίοδο. Ενα «λίμπερτ» για έναν ψαρά από την Κατερίνη. «Το πρώτο πράγμα που θα φτιάξω είναι ο σταυρός. Πρώτα ο σταυρός και μετά όλα τ’ άλλα. Αχ, όλα τα μεράκια μου είναι μέσα σ’ αυτά τα σκαριά. Είναι το γραφτό μου, η μοίρα μου», λέει χαρακτηριστικά. Το μοναδικό του παράπονο είναι ότι οι νέοι δεν ασχολούνται με αυτό το επάγγελμα. «Οι νέοι δεν έρχονται σ’ αυτήν τη δουλειά. Δυστυχώς, προτιμούν τα εύκολα. Ετσι, αναγκάζομαι να διώχνω πελάτες, που λέει ο λόγος. Δεν υπάρχουν εργατικά χέρια». Παρ' όλα αυτά, ο Αγγελος, ο 22χρονος γιος του, ακολούθησε τη δουλειά του πατέρα του. «Δε μου την επέβαλε ο πατέρας μου αυτήν τη δουλειά. Την επέλεξα συνειδητά. Αν σου πω όμως ότι έχω την ίδια τρέλα για τα καράβια με τον πατέρα μου, θα σου πω ψέματα. Κάθε μέρα, όμως, νιώθω πως δένομαι με τη θάλασσα ολοένα και πιο πολύ».
Το καρνάγιο και ο ψαράς
Μια νωχελική παχουλή γάτα κι ένα λαμπραντόρ μας υποδέχονται στο ναυπηγείο του Παναγιώτη Ιωάννου στην Ιερισσό. «Η τρέλα για τα καράβια πάει πάππου προς πάππου, αφού το καρνάγιο μας λειτουργεί εδώ και δύο αιώνες», μου εξηγεί ο Παναγιώτης και συνεχίζει: «Φτιάχνω σκαριά για όλη την Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια έχω μαζί στη δουλειά και τους γιους μου. Δουλεύουμε μέρα νύχτα σαν τα σκυλιά, αλλά δεν παραπονιέται κανείς. Τα πονάμε τα σκάφη που φτιάχνουμε. Βάζουμε την ψυχή μας, το είναι μας». Λίγο πιο δίπλα, ένας ψαράς επισκευάζει το τρεχαντήρι του. « Κάποτε ζούσα στην Αθήνα και είχα μελίσσια. Μια μέρα τα παράτησα όλα και ήρθα στην Ιερισσό για να ασχοληθώ με το ψάρεμα. Μεγάλη πλανεύτρα η θάλασσα, με κράτησε κοντά της. Οι ψαράδες της περιοχής κάνουμε καλή παρέα με τους καραβομαραγκούς. Το βράδυ που λιμανιάζουμε, κάποιος αναλαμβάνει να μαγειρέψει ψαρόσουπα και μαζεμένοι σ’ ένα καΐκι, κουβεντιάζουμε με τις ώρες».
Το μεγάλο θηρίο
Ο μαστρο-Δημήτρης δε μου έχει πει το επίθετό του. Για όλους, εξάλλου, είναι ο Τζιμάκος. Αυτό γράφει και η ξύλινη ταμπέλα που μαρτυρά το καρνάγιο του, που βρίσκεται επίσης στην Ιερισσό. «Τρεις γενιές καραβομαραγκοί ήμαστε στην οικογένεια. Τρεις γενιές κουβαλάμε τη θάλασσα μέσα μας. Κάποτε ήμασταν διακόσιοι, τώρα πια δεν είμαστε ούτε πέντε σε όλη την Ελλάδα». Σκέφτομαι ότι τα κέρδη θα είναι αρκετά. «Πίστεψέ με, δε με ενδιαφέρουν τα χρήματα. Θα μπορούσα, φυσικά, να έχω βγει στη σύνταξη, αλλά αν το κάνω, θα με φάει το σαράκι. Ξέρεις γιατί; Επειδή κάθε φορά που ένα σκάφος μου συστήνεται με τη θάλασσα, κλαίω σαν παιδί και αισθάνομαι δέος. Αυτό το σκαρί θα παλέψει με το μεγάλο θηρίο». Ο μαστρο-Δημήτρης βιάζεται να επιστρέψει στις μαραγκοσύνες του. «Είναι μικρόβιο αυτή η δουλειά. Ο κόσμος με θεωρεί μαραγκό, εγώ, όμως, κοπέλα μου νιώθω καλλιτέχνης».
Τελειώνοντας το κομμάτι, συνειδητοποιώ ότι έχω ξεχάσει να γράψω για τους στίχους που ήταν, επίσης, χαραγμένοι στον τοίχο κάποιου από τα τρία ναυπηγεία. Δε θυμάμαι σε ποιο. Δεν έχει καμιά σημασία. «Οσοι με το χάρο γίναν φίλοι, με τσιγάρο φεύγουνε στα χείλη, στα τρελά τους όνειρα δοσμένοι... Πάντα γελαστοί».
Μάγια Τσόκλη
Μόλις έχει γυρίσει από ένα ταξίδι και ετοιμάζεται για το επόμενο. Ο,τι ώρα, ό,τι μέρα και να της μιλήσεις, αυτό είναι το πρόγραμμά της. «Μη με ζηλεύετε», σπεύδει να σημειώσει. «Ζω μια αρκετά μοναχική ζωή».Παρ' όλα αυτά, γνωρίζω πολλούς που την ζηλεύουν για το γεγονός ότι κατάφερε να ζει από τα ταξίδια της. Και ακόμη περισσότερους που την θαυμάζουν για τον τρόπο που σε ταξιδεύει με αυτά, είτε μέσα από την εκπομπή της στη «ΝΕΤ», είτε μέσα από τα Dvd που κυκλοφορούν μαζί με το περιοδικό «Passport», είτε μέσα από τις σελίδες του περιοδικού.
της Δήμητρας Κεχαγιά, dkexagia@ekdotiki.gr
Ενας φίλος, στέλεχος πολυεθνικής εταιρίας, μου έλεγε ότι ήθελε να σας στείλει βιογραφικό, για να δουλέψει μαζί σας. Δέχεστε τέτοιου είδους περίεργα αιτήματα;
Δεν ξέρετε πόσο συχνά ακούω τέτοιες… προσφορές. Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι θεωρούν τη δουλειά μου διακοπές. Μια χαρά περνάει, σκέφτονται, κάνει το ταξιδάκι της και επί τη ευκαιρία τραβάνε και κανένα δυο πλάνα… Εμ, δεν είναι καθόλου έτσι! Βεβαίως και είναι προνόμιο να μη χρειάζεται να κάνεις εκπτώσεις στη δουλειά σου, όμως οι συνεχείς μετακινήσεις, ο περιορισμένος χρόνος, η φυσική καταπόνηση, η ατέλειωτη μελέτη, οι υπερβολικές πληροφορίες που συσσωρεύεις στο μυαλό σου κάνουν τη ζωή σου πολύ ιδιαίτερη. Οχι και τόσο ισορροπημένη. Πάντως ψάχνουμε για συνεργάτες. Οχι τόσο για να μας κουβαλούν τα μηχανήματα, όσο για τη δημοσιογραφική έρευνα. Περιμένω βιογραφικά παθιασμένων ανθρώπων που δε βλέπουν τη δουλειά σαν υποχρέωση και διεκπεραίωση, αλλά σαν χαρά και δημιουργία!
Το όνομά σας αναφέρεται σε δεκάδες blogs ως συνώνυμο του περιπετειώδη ταξιδευτή. Διαβάζω για παράδειγμα πως «... στη δυτική, φτωχή, επικίνδυνη και ταραχώδη πλευρά της χώρας δεν υπάρχει κάλυψη παρά μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα, αν και εκεί θα βρεθείτε μόνο αν είστε πολύ πωρωμένος ταξιδιώτης, αν σας λένε Μάγια Τσόκλη ή αν θέλετε να αυτοκτονήσετε...».
Σας φαίνεται περίεργο;
Οχι. Μετά από 9 χρόνια συνεχούς παρουσίας στον τηλεοπτικό χώρο είναι μάλλον φυσικό. Το ευχάριστο είναι ότι το όνομά μου έχει συνδεθεί με το σκεπτόμενο, υπεύθυνο ταξίδι και όχι με τον αφελή και ανόητο τουρισμό.
Τι διαχωρισμό θα κάνατε ανάμεσα στον ταξιδευτή και τον τουρίστα; Μπορείτε πια να ξαναγίνετε τουρίστρια;
Ο τουρίστας ξεκουράζεται και ακολουθεί, ο ταξιδευτής ταλαιπωρείται, ψάχνει, ενδιαφέρεται, συμμετέχει. Ο τουρίστας έχει μια υπεροψία στην επιφανειακή κριτική του, ο ταξιδιώτης εκτιμά τη διαφορετικότητα, παλεύει να κατανοήσει και να δικαιολογήσει τα φαινόμενα. Ο τουρίστας μεταφέρει μαζί του τον κόσμο του και τις απαιτήσεις του, ο ταξιδιώτης αφήνεται στην αλήθεια του προορισμού. Αν θα μπορούσα να ξαναγίνω τουρίστρια; Ποτέ μην πεις ποτέ! Αλλά δύσκολο το βλέπω, γιατί δυσκολεύομαι πια να συνδυάσω το ταξίδι με τις διακοπές ή την ξεκούραση.
Χάρη στον πατέρα σας, εικαστικό Κώστα Τσόκλη, το ταξίδι μπήκε από νωρίς στη ζωή σας. Πως και πότε αποφασίσατε να το κάνετε επάγγελμα; Πώς εξελίχθηκε η πορεία: σχεδιάστρια μόδας, γκαλερίστα, δημοσιογράφος, παραγωγός ντοκιμαντέρ;
Το ταξίδι μπήκε από νωρίς στη ζωή μου, γιατί ζούσαμε στο Παρίσι. Ετσι, η διαδρομή Ελλάδα-Γαλλία έμοιαζε λιγάκι με Ομόνοια-Σύνταγμα. Η μετακίνηση ήταν πάντα φυσική για μένα, η αίσθηση του να είσαι στο δρόμο. Από εκεί και πέρα η επαγγελματική μου πορεία ήταν λιγάκι περίεργη: άρχισα σπουδές Ιατρικής με φιλοδοξία να ενταχτώ στους «Γιατρούς χωρίς Σύνορα», τέλειωσα Κοινωνιολογία, επέστρεψα στην Ελλάδα και σε οικογενειακά βιώματα: στην Αισθητική, μέσω της Μόδας. Εχοντας ένα ωραίο σπίτι στο Θησείο, άνοιξα μια γκαλερί, όπου φιλοξένησα νέους καλλιτέχνες που γνώριζα. Οι επαγγελματικές μου δραστηριότητες με οδήγησαν -ως καλεσμένη καταρχάς- στα πλατό του «Συν και Πλην» της τότε «ΕΤ2», όπου και μου έγινε μια πρόταση συνεργασίας. Εκεί ξεκινήσαμε με το σκηνοθέτη Χρόνη Πεχλιβανίδη να προβάλλουμε κοντινούς ελληνικούς προορισμούς που αγαπούσαμε και μετά από προτροπή της διοίκησης της «ΕΡΤ» ξεκινήσαμε το «Ταξιδεύοντας στην Ελλάδα», που με τα χρόνια ενηλικιώθηκε, μεγάλωσε σε διάρκεια, εγκατέλειψε τα πάτρια εδάφη και ωρίμασε… Επαγγελματικά, ακολούθησα λιγάκι το κάρμα μου...
Σε ποια ταξίδια συναντήσατε τις μεγαλύτερες πρακτικές δυσκολίες και σε ποια τις μεγαλύτερες πνευματικές και ηθικές;
Συνήθως, αυτά τα πράγματα πάνε μαζί. Τις πνευματικές-ηθικές δυσκολίες τις συναντάς σε μέρη που δεν έχουν την ίδια κουλτούρα με τη δική σου. Λογικό είναι εκεί να δυσκολεύεσαι και σε πρακτικά θέματα. Στο Αφγανιστάν και την Υεμένη, ας πούμε, τα γυρίσματα ήταν δύσκολα, αλλά συγχρόνως απέραντα γοητευτικά, γιατί επρόκειτο για έναν άλλο κόσμο. Με άλλες αξίες, άλλους στόχους, άλλες ελπίδες…
Εχει αποτυπωθεί στη μνήμη σας κάποια εικόνα, ένα πρόσωπο, ένα βλέμμα, μία κουβέντα που θα δυσκολευτείτε να ξεχάσετε;
Η καλή μου μνήμη είναι η φωτογραφική. Τις κουβέντες, δυστυχώς, τις ξεχνάω. Οπότε ναι, θυμάμαι το μοναδικό φως του Θιβέτ στα 5.000 μ., τις εύφορες κοιλάδες του Αφγανιστάν, το πράσινο της λίμνης στην κορυφή του ηφαιστείου του Ομετέπε στη Νικαράγουα, τα πρόσωπα των προσηλωμένων στην προσευχή τους ινδουιστών του Μπενάρες, τα λυγερά κορμιά των γυναικών του Μάλι, τα χαμόγελα των παιδιών που ζούσαν στους σκουπιδότοπους της Λουσάκα, τα τραγικά πρόσωπα των ασθενών στο Καπίρι της Ζάμπιας… Θυμάμαι πολλά. Ολα μέσα μου είναι και επηρεάζουν το βλέμμα και τις απόψεις μου.
Υπήρξαν κάποια ταξίδια στα οποία φοβηθήκατε εξαιτίας των συνθηκών υγιεινής;
Στην αρχή, είχα κάποιες δυσκολίες, όμως μετά, θες δε θες, συνηθίζεις και μαθαίνεις να εφοδιάζεσαι με τα απαραίτητα. Ακόμη και στην Αθήνα πια, οι φίλοι διασκεδάζουν με το πόσο αυτάρκης είμαι! Από φαγητό μέχρι σαπούνι, για να μην μπω και σε άλλες λεπτομέρειες, όλα τα κουβαλάω στο σακίδιό μου που έχει πλέον γίνει προέκταση του σώματός μου. Χωρίς αυτό νιώθω άβολα.
Πώς έχει επηρεαστεί η προσωπική σας ζωή από τη δουλειά σας;
Η προσωπική μου ζωή είναι η δουλειά μου. Ετσι έχει επηρεαστεί. Παντρεύτηκα το Χρόνη Πεχλιβανίδη, το σκηνοθέτη μου, τι άλλο να σας πω;! Ετσι, η σχέση χαίρεται με τις επιτυχίες και υποφέρει από τα άγχη της δουλειάς. Ουσιαστικά, η σχέση έγινε συνεργασία. Με τα καλά και τα κακά της. Οσο για τους φίλους, και αυτοί μετά από λίγο αναγκάζονται να καλύψουν τη φυσική σου απουσία με καινούργιες παρέες… Είμαι ένας άνθρωπος που γνωρίζει μεν πολύς κόσμος λόγω της τηλεόρασης, ζω όμως, εκ των πραγμάτων, μια αρκετά μοναχική ζωή… Τα λέω, για να μη ζηλεύετε!
Νιώθετε πιο ασφαλής όσο περνούν τα χρόνια;
Ισως να είμαι πιο ήρεμη. Ομως, έχω συνείδηση ότι όλα μπορούν να ανατραπούν σε κλάσματα δευτερολέπτου, ειδικά στις χώρες που επισκεπτόμαστε. Νιώθω πιο έτοιμη όσο περνούν τα χρόνια να αντιμετωπίσω τις δυσκολίες, όχι πιο ασφαλής. Ποιος νοήμων άνθρωπος μπορεί πια να νιώθει ασφαλής;
Τι είναι επιτυχία και τι αποτυχία;
Δεν έχω ιδέα. Φαντάζομαι ότι η επιτυχία ή η αποτυχία έχει να κάνει με τους στόχους που βάζεις. Η επιτυχία η δικιά σας μπορεί να είναι η δική μου αποτυχία… ή αντίστροφα. Πάντως, αυτό που ξέρω είναι ότι η κοινωνική επιτυχία δεν είναι καθόλου συνώνυμο της ψυχικής ισορροπίας… που ίσως αυτό να είναι η μέγιστη επιτυχία στη ζωή.
Τι ετοιμάζετε τώρα;
Τώρα φεύγουμε για ένα ταξίδι στο Νεπάλ και βρισκόμαστε στην παραγωγή των εκπομπών για το Ουζμπεκιστάν, το Τατζικιστάν και το Αφγανιστάν, που θα προβληθούν πριν το καλοκαίρι.
Ποια μέρη απ' όσα έχετε επισκεφτεί σκέφτεστε ως ιδανικά για να…
Ερωτευτείτε
Το Παρίσι, τον Απρίλιο… Είναι κλισέ βέβαια, αλλά δικαίως!
Κάνετε οικογένεια
Αυτό δεν είναι θέμα τοποθεσίας, είναι θέμα συγκυριών και συντρόφου!
Πίνετε τον πρωινό σας καφέ
Τον Περίβολα, στην Οία.
Το αγαπημένο σας ποτό
Πάνω σ ' ένα ιστιοπλοϊκό, στο μέσον του Αιγαίου, με 3 μποφοράκια (άντε 4), και μια ωραία δύση να μας συντροφεύει.
Συζητάτε με ανθρώπους
Το αεροδρόμιο της Χεράτ στο Αφγανιστάν, περιμένοντας μια πτήση που δε θα έρθει ποτέ...
Να φωτογραφίζετε
Τη Νουβία του Σουδάν! Και τυφλός να είσαι θα βγάλεις αριστουργήματα!
Να χορεύετε
Ξυπόλητη στην παραλία του Σαν Χουάν ντελ Σουρ, στη Νικαράγουα…
Να αυτοσυγκεντρωθείτε
Το σπίτι μου στην Τήνο, κλείνομαι στο καβούκι μου και βγάζω ταμπέλα «Μην ενοχλείτε»!
Να… χαθείτε
Την Κολομβία… Και με την ευκαιρία να μάθω και ισπανικά…
Να κλάψετε
Κλαίω εκεί που πίνουν τα δάκρυά μου…
Οι 5 καλύτεροι προορισμοί για καλοκαιρινές διακοπές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό
«Στην Ελλάδα αγαπώ πολύ την Υδρα, τη Σύμη, το Καστελόριζο, την Εξω Μάνη και τους Παξούς. Στο εξωτερικό θα πρότεινα την ποικιλία της Νοτίου Αφρικής, τα βουκολικά τοπία της Νέας Ζηλανδίας, την επιστροφή στη φύση στην Κόστα Ρίκα, τους γοητευτικούς μάγους της χώρας των Ντογκόν στο Μάλι και πάντα τα παράλια της Μικράς Ασίας».
Πέντε μπλε ιστορίες τέχνης
Ηταν ακριβό χρώμα, γι’ αυτό άλλωστε δεν το συναντούμε συχνά στους πίνακες του παρελθόντος. Αν βέβαια αυτός που παρήγγελνε έναν πίνακα είχε παραδάκι, τότε πρόβλημα κανένα. Δείτε, για παράδειγμα, τα έργα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ξεχειλίζουν μπλε.
του Θανάση Βικόπουλου
Ο Μιχαήλ Αγγελος ανάγκασε τον Πάπα να γράψει στο συμβόλαιο της Capella Sixtina ότι η εκκλησία θα πλήρωνε για τις μπλε απαιτήσεις της. Ο λόγος για την πρώτη απόχρωση του μπλε, το κυανούν του ουλτραμαρίνου, που παραγόταν από τον ημιπολύτιμο λίθο «λάπις λάζουλι». Σήμερα παράγεται τεχνητά με τη μορφή μεικτού πυριτικού άλατος του νατρίου και του αργιλίου, που περιέχει ενωμένη και ορισμένη ποσότητα θείου.
Η δεύτερη απόχρωση του μπλε είναι το κυανούν της Πρωσίας ή κυανούν του Μιλορί, προς τιμήν του Γάλλου χημικού που παρασκεύασε για πρώτη φορά πρωσικό μπλε υψηλής ποιότητας. Τελευταία απόχρωση το μπλε κοβαλτίου, που είναι συνθετικής ή φυσικής προέλευσης και έχει ως βάση μια σειρά από άλατα του κοβαλτίου.
Το μπλε -όπως επίσης το κόκκινο και το κίτρινο- είναι πρωτογενές χρώμα, δηλαδή δεν μπορεί να παραχθεί από συνδυασμό άλλων χρωμάτων, όπως για παράδειγμα το πράσινο που προκύπτει από την ανάμειξη μπλε και κίτρινου.
Σύμβολο της θεϊκότητας και της γαλήνης, αλλά και της τραγωδίας και της μοναξιάς, το μπλε λατρεύτηκε από πολλούς καλλιτέχνες. Είχε, όμως, και εχθρούς. «Το μπλε είναι ο θάνατος των χρωμάτων», είχε πει ο Καραβάτζιο, που άντε να το χρησιμοποίησε δύο φορές, όχι παραπάνω. Πέντε έργα θα δούμε. Πέντε έργα στα οποία το μπλε κάτι θέλει να μας πει.
Το μπλε «παντρεύεται» το φως
Χτισμένο τον 5ο αιώνα μ.Χ., το Μαυσωλείο της Galla Placidia στη Ραβένα θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα της παλαιοχριστιανικής τέχνης. Η εξωτερική αρχιτεκτονική λιτότητα δεν προϊδεάζει για τον πλούτο του εσωτερικού, όπου τα ψηφιδωτά κυριαρχούν. Οι μικρές μπλε γυάλινες ψηφίδες, όλες διαφορετικές μεταξύ τους, έχουν τοποθετηθεί με τέτοιες κλίσεις πάνω στον τοίχο, ώστε να προκαλούν παιχνιδίσματα του φωτός, που εισέρχεται από μικρές εισόδους, ενισχύοντας έτσι την ατμόσφαιρα της νύχτας μέσα στην οποία διαδραματίζονται οι σκηνές των ψηφιδωτών. Ομως, το φως που έπεφτε πάνω στις ψηφίδες είχε για την εποχή εκείνη ένα σημαντικότατο συμβολισμό. Το φως, δηλαδή ο Θεός, πέφτει πάνω στην ύλη, δηλαδή την αμαρτία, και την φωτίζει, συνεπώς την νικά.
Το θείο μπλε
Από τους κορυφαίους ζωγράφους των πρώτων χρόνων της Αναγέννησης, ο Fra’ Giovanni da Fiesole, πιο γνωστός ως Beato Angelico, ανήκε με τους Masaccio και Donatello στην πρωτοπορία της τέχνης που άφηνε πίσω της το Μεσαίωνα και περνούσε σε μία νέα εποχή. Υπερβολικά θρησκευόμενος, δημιουργούσε πάντα μέσα από εκκλησιαστικό πρίσμα. Για τον Beato Angelico το μπλε είναι το θεϊκό χρώμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο πίνακας «La Deposizione di Santa Trinita» (Αποκαθήλωση), που χρονολογείται γύρω στο 1425 και βρίσκεται στο Μουσείο του Αγίου Μάρκου, στη Φλωρεντία. Εδώ το μπλε είναι παντού, όπως και ο Θεός. Από τον ουρανό ως το ρούχο της Παναγίας.
Το μπλε μας πάει μακριά
Μέγας εκπρόσωπος της δεύτερης περιόδου της Αναγέννησης, ο Ραφαέλο χαρακτηρίστηκε, για την τελειότητα και τη γλυκύτητα των έργων του, θεϊκός ζωγράφος. Το έργο του κινήθηκε στη λογική πως στη ζωή όλα γεννιούνται από το όμορφο και το καλό. Στη «Scuola di Atene» (1509 -1510), που κοσμεί το παλάτι του Βατικανού, ο Ραφαέλο θέλει να συνδέσει το πνεύμα και το μεγαλείο του αρχαίου κόσμου με την εκκλησιαστική παράδοση. Ο πίνακας ξεδιπλώνεται από κάτω, όπου στα σκαλοπάτια κάθονται οι μαθηματικοί, προς τα πάνω, όπου στο κέντρο δεσπόζουν οι φιλόσοφοι Πλάτωνας (που φέρει το πρόσωπο του Leonardo Da Vinci) και Αριστοτέλης. Σε αντίθεση με το κόκκινο, το πορτοκαλί ή το κίτρινο, που έχουν την τάση να φέρνουν την εικόνα πιο κοντά, το μπλε δημιουργεί την αίσθηση της απόστασης. Ο Ραφαέλο, λοιπόν, ντύνει εσκεμμένα τους δύο μεγάλους φιλοσόφους με διαφορετικές αποχρώσεις του μπλε έχοντας έναν και μοναδικό σκοπό. Να τους απομακρύνει από τα μάτια του θεατή τοποθετώντας τους ουσιαστικά, ως κορυφαίες προσωπικότητες, στο σημείο φυγής του σχεδίου.
Το κρύο μπλε της τραγωδίας
Στην «Deposizione» (1526-1528) του μανιεριστή Pontormo κυριαρχεί το δράμα, που υπογραμμίζεται από τα απελπισμένα πρόσωπα, την πυραμίδα που σχηματίζουν τα σώματα, αλλά και την έλλειψη ισορροπίας, καθώς μόνο για τρεις φιγούρες είναι εμφανές το σημείο πάνω στο οποίο στηρίζονται. Από τις λίγες Αποκαθηλώσεις στις οποίες ο Σταυρός δεν υπάρχει, ενώ το νεκρό σώμα του Ιησού, σε πρώτο πλάνο, ουσιαστικά προσφέρεται στους ανθρώπους. Κι όμως το δράμα δεν έχει τελειώσει. Το μεταλλικό μπλε στα ρούχα της Παναγίας, στα ρούχα των γυναικών που την απομακρύνουν και στου νεαρού που κρατά τον Ιησού κάνει την εικόνα κρύα, μη πραγματική. Ο Pontormo εκφράζει με το μπλε του έναν εφιάλτη, ενώ οι διαφορετικές αποχρώσεις του αυξομειώνουν τον πόνο. Αν βρεθείτε στη Φλωρεντία, αξίζει να το δείτε στην εκκλησία της Santa Felicita.
Το μπλε της φτώχειας
Το 1901 ο 20χρονος Πικάσο δημιουργεί ένα καθαρά προσωπικό στιλ, το οποίο χαρακτηρίζεται από τη χρήση σχεδόν εξολοκλήρου του μπλε χρώματος, που θα αποτελέσει το σήμα κατατεθέν της πρώτης περιόδου του καλλιτέχνη, γνωστής και ως «μπλε περιόδου». Η απόρριψη της πολυχρωμίας και η επιλογή του συγκεκριμένου χρώματος ανταποκρίνονται σε συγκεκριμένες εκφραστικές ανάγκες. Το μπλε του Πικάσο είναι κρύο, μελαγχολικό, στατικό. Εκφράζει τη θλίψη χωρίς την παρηγοριά και χωρίς την ελπίδα των φτωχών και κατατρεγμένων ηρώων του. Εργο του 1903, «Ο Γέρος Εβραίος» κοσμεί το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Μόσχας και τα λέει όλα.
του Θανάση Βικόπουλου
Ο Μιχαήλ Αγγελος ανάγκασε τον Πάπα να γράψει στο συμβόλαιο της Capella Sixtina ότι η εκκλησία θα πλήρωνε για τις μπλε απαιτήσεις της. Ο λόγος για την πρώτη απόχρωση του μπλε, το κυανούν του ουλτραμαρίνου, που παραγόταν από τον ημιπολύτιμο λίθο «λάπις λάζουλι». Σήμερα παράγεται τεχνητά με τη μορφή μεικτού πυριτικού άλατος του νατρίου και του αργιλίου, που περιέχει ενωμένη και ορισμένη ποσότητα θείου.
Η δεύτερη απόχρωση του μπλε είναι το κυανούν της Πρωσίας ή κυανούν του Μιλορί, προς τιμήν του Γάλλου χημικού που παρασκεύασε για πρώτη φορά πρωσικό μπλε υψηλής ποιότητας. Τελευταία απόχρωση το μπλε κοβαλτίου, που είναι συνθετικής ή φυσικής προέλευσης και έχει ως βάση μια σειρά από άλατα του κοβαλτίου.
Το μπλε -όπως επίσης το κόκκινο και το κίτρινο- είναι πρωτογενές χρώμα, δηλαδή δεν μπορεί να παραχθεί από συνδυασμό άλλων χρωμάτων, όπως για παράδειγμα το πράσινο που προκύπτει από την ανάμειξη μπλε και κίτρινου.
Σύμβολο της θεϊκότητας και της γαλήνης, αλλά και της τραγωδίας και της μοναξιάς, το μπλε λατρεύτηκε από πολλούς καλλιτέχνες. Είχε, όμως, και εχθρούς. «Το μπλε είναι ο θάνατος των χρωμάτων», είχε πει ο Καραβάτζιο, που άντε να το χρησιμοποίησε δύο φορές, όχι παραπάνω. Πέντε έργα θα δούμε. Πέντε έργα στα οποία το μπλε κάτι θέλει να μας πει.
Το μπλε «παντρεύεται» το φως
Χτισμένο τον 5ο αιώνα μ.Χ., το Μαυσωλείο της Galla Placidia στη Ραβένα θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα της παλαιοχριστιανικής τέχνης. Η εξωτερική αρχιτεκτονική λιτότητα δεν προϊδεάζει για τον πλούτο του εσωτερικού, όπου τα ψηφιδωτά κυριαρχούν. Οι μικρές μπλε γυάλινες ψηφίδες, όλες διαφορετικές μεταξύ τους, έχουν τοποθετηθεί με τέτοιες κλίσεις πάνω στον τοίχο, ώστε να προκαλούν παιχνιδίσματα του φωτός, που εισέρχεται από μικρές εισόδους, ενισχύοντας έτσι την ατμόσφαιρα της νύχτας μέσα στην οποία διαδραματίζονται οι σκηνές των ψηφιδωτών. Ομως, το φως που έπεφτε πάνω στις ψηφίδες είχε για την εποχή εκείνη ένα σημαντικότατο συμβολισμό. Το φως, δηλαδή ο Θεός, πέφτει πάνω στην ύλη, δηλαδή την αμαρτία, και την φωτίζει, συνεπώς την νικά.
Το θείο μπλε
Από τους κορυφαίους ζωγράφους των πρώτων χρόνων της Αναγέννησης, ο Fra’ Giovanni da Fiesole, πιο γνωστός ως Beato Angelico, ανήκε με τους Masaccio και Donatello στην πρωτοπορία της τέχνης που άφηνε πίσω της το Μεσαίωνα και περνούσε σε μία νέα εποχή. Υπερβολικά θρησκευόμενος, δημιουργούσε πάντα μέσα από εκκλησιαστικό πρίσμα. Για τον Beato Angelico το μπλε είναι το θεϊκό χρώμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο πίνακας «La Deposizione di Santa Trinita» (Αποκαθήλωση), που χρονολογείται γύρω στο 1425 και βρίσκεται στο Μουσείο του Αγίου Μάρκου, στη Φλωρεντία. Εδώ το μπλε είναι παντού, όπως και ο Θεός. Από τον ουρανό ως το ρούχο της Παναγίας.
Το μπλε μας πάει μακριά
Μέγας εκπρόσωπος της δεύτερης περιόδου της Αναγέννησης, ο Ραφαέλο χαρακτηρίστηκε, για την τελειότητα και τη γλυκύτητα των έργων του, θεϊκός ζωγράφος. Το έργο του κινήθηκε στη λογική πως στη ζωή όλα γεννιούνται από το όμορφο και το καλό. Στη «Scuola di Atene» (1509 -1510), που κοσμεί το παλάτι του Βατικανού, ο Ραφαέλο θέλει να συνδέσει το πνεύμα και το μεγαλείο του αρχαίου κόσμου με την εκκλησιαστική παράδοση. Ο πίνακας ξεδιπλώνεται από κάτω, όπου στα σκαλοπάτια κάθονται οι μαθηματικοί, προς τα πάνω, όπου στο κέντρο δεσπόζουν οι φιλόσοφοι Πλάτωνας (που φέρει το πρόσωπο του Leonardo Da Vinci) και Αριστοτέλης. Σε αντίθεση με το κόκκινο, το πορτοκαλί ή το κίτρινο, που έχουν την τάση να φέρνουν την εικόνα πιο κοντά, το μπλε δημιουργεί την αίσθηση της απόστασης. Ο Ραφαέλο, λοιπόν, ντύνει εσκεμμένα τους δύο μεγάλους φιλοσόφους με διαφορετικές αποχρώσεις του μπλε έχοντας έναν και μοναδικό σκοπό. Να τους απομακρύνει από τα μάτια του θεατή τοποθετώντας τους ουσιαστικά, ως κορυφαίες προσωπικότητες, στο σημείο φυγής του σχεδίου.
Το κρύο μπλε της τραγωδίας
Στην «Deposizione» (1526-1528) του μανιεριστή Pontormo κυριαρχεί το δράμα, που υπογραμμίζεται από τα απελπισμένα πρόσωπα, την πυραμίδα που σχηματίζουν τα σώματα, αλλά και την έλλειψη ισορροπίας, καθώς μόνο για τρεις φιγούρες είναι εμφανές το σημείο πάνω στο οποίο στηρίζονται. Από τις λίγες Αποκαθηλώσεις στις οποίες ο Σταυρός δεν υπάρχει, ενώ το νεκρό σώμα του Ιησού, σε πρώτο πλάνο, ουσιαστικά προσφέρεται στους ανθρώπους. Κι όμως το δράμα δεν έχει τελειώσει. Το μεταλλικό μπλε στα ρούχα της Παναγίας, στα ρούχα των γυναικών που την απομακρύνουν και στου νεαρού που κρατά τον Ιησού κάνει την εικόνα κρύα, μη πραγματική. Ο Pontormo εκφράζει με το μπλε του έναν εφιάλτη, ενώ οι διαφορετικές αποχρώσεις του αυξομειώνουν τον πόνο. Αν βρεθείτε στη Φλωρεντία, αξίζει να το δείτε στην εκκλησία της Santa Felicita.
Το μπλε της φτώχειας
Το 1901 ο 20χρονος Πικάσο δημιουργεί ένα καθαρά προσωπικό στιλ, το οποίο χαρακτηρίζεται από τη χρήση σχεδόν εξολοκλήρου του μπλε χρώματος, που θα αποτελέσει το σήμα κατατεθέν της πρώτης περιόδου του καλλιτέχνη, γνωστής και ως «μπλε περιόδου». Η απόρριψη της πολυχρωμίας και η επιλογή του συγκεκριμένου χρώματος ανταποκρίνονται σε συγκεκριμένες εκφραστικές ανάγκες. Το μπλε του Πικάσο είναι κρύο, μελαγχολικό, στατικό. Εκφράζει τη θλίψη χωρίς την παρηγοριά και χωρίς την ελπίδα των φτωχών και κατατρεγμένων ηρώων του. Εργο του 1903, «Ο Γέρος Εβραίος» κοσμεί το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Μόσχας και τα λέει όλα.
Ο πρίγκιπας της Παλιάς Παραλίας
Ιστιοπλόος να γράψω; - Οχι, βέβαια. Μούτσος. Ναύτης. Αυτό είμαι.
Το Γιώργο Συμεώνίδη θα τον έχετε δει κάπου κατά μήκος του Θερμαϊκού. Κι αν όχι τον ίδιο, ίσως έχετε προσέξει το ξύλινο σκαφάκι του, τη «Θάλασσα», με το οποίο κάνει συχνά βόλτες γύρω από το Λευκό Πύργο και κοντά στο λιμάνι.
της Δήμητρας Κεχαγιά
φωτ.: Γρηγόρης Σιαμίδης
Οχι, το καλοκαίρι. Τότε γυρνάει στο Αιγαίο. Ούτε Φεβρουάριο και Μάρτιο. Τότε γυρίζει σε άλλες θάλασσες. Ξένες. Εξωτικές.
Το Φεβρουάριο ήταν στο Σάο Πάολο και του χρόνου έχει βγάλει πρόγραμμα για Περού και για το βόρειο κομμάτι της Βραζιλίας. Τώρα το καλοκαίρι, ετοιμάζεται για «Τήλο, Χάλκη, Ρόδο και βλέπουμε...». Τα τελευταία δέκα καλοκαίρια ταξιδεύουν μαζί με το σκάφος του συνεταίρου του Μεγακλή Σωτηρόπουλου, την «Καλυψώ», σε όλο το Αιγαίο.
Πρώτο ταξίδι...
«Μεγαλώσαμε στο Θερμαϊκό. Προλάβαμε να κάνουμε βουτιές σε αυτόν. Τα πρώτα ταξίδια που κάναμε ήταν με βάρκες τη δεκαετία του '60 μέσα στον κόλπο. Τα ταξίδια ήταν πάντα στο αίμα μου. Εξοδος και φευγιό σε μόνιμη βάση. Από τα 10 και μετά, το καλοκαίρι θυμάμαι να είμαι μόνιμα στη θάλασσα. Ψάρεμα, μικρές ιστιοπλοΐες στην Περαία και στο Μπαχτσέ.
Το πρώτο μεγάλο μου ταξίδι στην Ασία, στο Κονγκό, το 1980 με ένα φίλο. Φτάσαμε αεροπορικώς και μετά κάναμε βόλτες στην ευρύτερη περιοχή με τοπικά σκάφη. Ωραία σκαφάκια έχουν η Ινδονησία, η Ταϊλάνδη και οι Φιλιππίνες, τα οποία λειτουργούν σαν καταμαράν. Οι κινέζοι έχουν τις περίφημες ζώγιες. Είναι εκπληκτικά».
Η μικρή «Θάλασσα»
Με τη «Θάλασσα», εκτός από βόλτες στο Θερμαϊκό, πηγαίνει Χαλκιδική, Σποράδες, μέχρι και στο Ναύπλιο έχει φτάσει.«Είναι ίσως το τελευταίο παραδοσιακό σκαφάκι που κατασκευάστηκε στη Θεσσαλονίκη, το 2000. Το έφτιαξε ο καραβομαραγκός Γιώργος Τσιρογιάννης, «Γερμανός» στο παρατσούκλι. Ελπίζω να κατασκευαστούν κι άλλα. Σήμερα, όμως, δεν υπάρχουν όνειρα για τέτοια σκάφη. Η ιστιοπλοΐα έχει θυσιαστεί λίγο στις πωλήσεις των φουσκωτών. Εκείνα είναι γρήγορα και βολικά για τα Σαββατοκύριακα. Το σκάφος θέλει χρόνο».
... και η μεγάλη
«Πάντα φοβάσαι τη θάλασσα. Πρέπει να έχεις το νου σου. Να είσαι προετοιμασμένος. Στο Αιγαίο τα απολαμβάνεις τα ταξίδια. Κάποιες φορές το καλοκαίρι, στα δυνατά μελτέμια ίσως συναντήσεις κάποιες δυσκολίες, αλλά αν είσαι προσεκτικός δεν υπάρχει πρόβλημα. Το χειμώνα στους μεγάλους νοτιάδες θέλει προσοχή.
Ωραία είναι και στον Ειρηνικό και στον Ατλαντικό και στη Γη του Πυρός, αλλά το καλοκαίρι δεν υπάρχει θάλασσα σαν το Αιγαίο. Σε φιλοξενεί στην αγκαλιά του. Εχει πολιτισμό».
Κλειστόν λόγω καλοκαιριού
Το καφέ-μπαρ που διατηρούν με το Μεγακλή στην Παλιά Παραλία Θεσσαλονίκης κάθε καλοκαίρι κλείνει. Κι ας είναι πρώτο στη θάλασσα. «Το μαγαζί είναι φτιαγμένο για χειμώνα. Είναι κακό να το ταλαιπωρείς το καλοκαίρι και να ταλαιπωρείς και τον κόσμο σου, βγάζοντας άλλα δυο τραπεζάκια. Δε μας ενδιαφέρει αυτή η κατάσταση».
Για τους φίλους
Μιλάει για τα σχέδιά τους να αγοράσουν ένα μεγαλύτερο ξύλινο σκάφος. «Για τους φίλους μας», εξηγεί. «Είναι μεγάλη υπόθεση να μπορείς να φιλοξενείς το καλοκαίρι τους φίλους σου σε σκάφος. Δεν είναι αλήθεια αυτό που λένε ότι παρέες μαλώνουν και ζευγάρια χωρίζουν. Δεν μπορείς να προσεγγίζεις το ταξίδι εγωκεντρικά, όπως όταν είσαι στο διαμέρισμα ή στο σαλόνι σου. Οταν πηγαίνουμε διακοπές με ένα σκάφος, πρέπει να είμαστε όλη τη μέρα με το μαγιό και το αλάτι. Σαν μέδουσες ή σαν γοργόνες. Να μαζέψεις δυο σκοινιά, δεν είναι σοβαρή δουλειά».
Θεσσαλονίκη
«Η θέα από τη θάλασσα, όταν έρχεσαι στη Θεσσαλονίκη, είναι εκπληκτική. Η πόλη είναι πιο όμορφη από μέσα. Γιατί δεν μπορούμε να έχουμε βάρκες, όπως παλιά, να κάνουν βόλτες στη Θεσσαλονίκη; Επειδή δεν έχουμε ονειροπόλους να το υλοποιήσουν. Το πρώτο μέλημα των αρχών της πόλης θα έπρεπε να ήταν να καθαρίσουν το Θερμαϊκό κόλπο. Το πιο μεγάλο όφελος της Θεσσαλονίκης θα ήταν να ξαναγίνει ζωτική η παραλία της. Τώρα, κυριαρχούν τα τραπεζοκαθίσματα και οι μουσικές στην τσίτα. Χυδαιότητα».
Ξεχωρίζει...
στην Ελλάδα
«Το Καστελόριζο, τη Σύμη και την Τήλο. Από τις ωραιότερες εικόνες στο Αιγαίο είναι κατεβαίνοντας νοτιοανατολικά, όταν περνάς το δίαυλο μεταξύ Σάμου και Ικαρίας, που έχεις μπροστά τους Φούρνους και αν ο καιρός είναι καθαρός, στο βάθος βλέπεις το κάστρο της Πάτμου. Και το Καστελόριζο, όταν αφήνεις τον τελευταίο κάβο και μπαίνεις στο λιμάνι... Η είσοδός του είναι εκπληκτική. Και στη Σύμη, μπαίνοντας στο λιμάνι απόγευμα».
Στο εξωτερικό
Το κομμάτι της Παταγονίας και η κόστα του Ατλαντικού μέχρι τη Γη του Πυρός. Το κανάλι του Μαγγελάνου είναι εκπληκτικό, όπως και η οροσειρά των Ανδεων, η κορυφογραμμή που χωρίζει τη Χιλή από την Αργεντινή.
Subscribe to:
Posts (Atom)
