Οργισμένος σαν έφηβος

Λευτέρης Παπαδόπουλος

Θυσίασε την καθιερωμένη, καθημερινή του βόλτα με το σκύλο του Μπίλμπο στο λόφο του Φιλοπάππου για να τα πούμε. Από έναν άνθρωπο που έχει συνεργαστεί με το «σύμπαν» της ελληνικής μουσικής - Θεοδωράκη, Ξαρχάκο, Μαρκόπουλο, Λοΐζο... - και του οποίου τους στίχους έχουν ερμηνεύσει από τον Καζαντζίδη και τον Μπιθικώτση μέχρι τη Φαραντούρη, τον Νταλάρα και την Αλεξίου, περίμενα να δηλώνει τουλάχιστον ικανοποιημένος.
Κι όμως ο δημοσιογράφος, ποιητής και στιχουργός, Λευτέρης Παπαδόπουλος, δείχνει θυμωμένος με την κατάσταση γύρω του.


Εχει γράψει τους στίχους 1.200 τραγουδιών, ενώ άλλα τόσα ποιήματα παραμένουν στα συρτάρια του, επειδή «είτε δεν είναι άρτια, είτε δεν άρεσαν σε κάποιους που τα είδαν, είτε σε μένα», εξηγεί ο ίδιος.


της Δήμητρας Κεχαγιά

Ποιος στίχος πιστεύετε ότι περιγράφει τη σημερινή Ελλάδα;

Υπάρχει εκείνος του Γιώργου Σουρή, ο οποίος δεν έχει νικηθεί ποτέ και λέει: «Σκατά να φας, σκατά να πιεις, σκατά να πας να χέσεις, απ’ τα σκατά να σηκωθείς και στα σκατά να πέσεις». Αυτή είναι η Ελλάδα.


Τέτοια απογοήτευση;

Ε, βέβαια. Τέτοια διαφθορά, τέτοια αθλιότητα; Και δεν είναι θέμα κυβέρνησης τωρινής. Είναι και χτεσινής και προχτεσινής. Από τότε που η Ελλάδα ανέκτησε την ελευθερία της, από την πτώση της δικτατορίας, όλοι κομπινάρουνε και καλύπτονται από τους εκάστοτε κυβερνώντες, διότι οι κυβερνώντες τους έχουνε κουμπάρους, γαμπρούς, φίλους και συγγενείς και αυτοί όλοι βοηθάνε τους βουλευτές να ξαναβγούν. Ετσι, διαιωνίζεται αυτή η κατάσταση. Είμαι απελπισμένος.

Δεν έχει μερίδιο ευθύνης ο καθένας μας;

Αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο κυρίαρχα κόμματα. Τι θα ψηφίσει κανείς; Ή Νέα Δημοκρατία ή ΠΑΣΟΚ. Υπάρχει ένα τρίτος φορέας ο οποίος θα μπορούσε να είναι αξιόμαχος και να τον ψηφίσει ο κόσμος;
Γι' αυτό. Ενας από τους δύο θα βγει και θα κάνει τα ίδια πράγματα. Είναι απελπισία η κατάσταση.

Ποια στοιχεία της καθημερινότητας σας δίνουν ελπίδα;

Αν κάνεις τη δουλειά που κάνω εγώ ή κάποιος που είναι ζωγράφος, πρέπει να δουλεύεις με μια σκέψη προοδευτική με την αντίληψη ότι η δουλειά σου βοηθάει τον κόσμο να γίνει καλύτερος. Αυτό προσπαθώ.
Το τραγούδι έχει περάσει σε ένα άθλιο σχήμα που λέγεται λαϊκό-ποπ. Θα μπορούσα, με την ευχέρεια που έχω, να γράφω χίλια τραγούδια την ημέρα με διάφορα ψευδώνυμα και να βγάζω εκατομμύρια. Αλλά αυτό δεν πάει στον εαυτό μου και στη ζωή μου. Το ζήτημα είναι να λέω πέντε κουβέντες καινούργιες που να πάνε τον κόσμο πιο μπροστά.
Να ξαναρχίσει, δηλαδή, το κίνημα που ξεκίνησε τη δεκαετία του ’60 και ανακόπηκε βίαια από τη δικτατορία. Με προσπάθειες όλων και με οδηγό τη μεγάλη ποίηση για να φέρει αποτελέσματα. Αυτό εδώ που ζούμε είναι αβάσταχτα μελαγχολικό.
Υπάρχουν κάποιοι τραγουδιστές, εταιρίες, τηλεοράσεις… Βγάζουν λεφτά διάφοροι επιτήδειοι και αυτό δεν είναι μόνο στα ραδιόφωνα, στις τηλεοράσεις και στις δισκογραφικές εταιρίες, είναι σε όλη μας τη ζωή. Οι κυβερνήσεις κάνουν τα στραβά μάτια.

Πιστέψατε ποτέ ότι μπορείτε μαζί με κάποιους ανθρώπους να αλλάξετε αυτήν την πορεία;

Βέβαια, στην αρχή της Ενωσης Κέντρου, το 1964, ελπίζαμε όλοι ότι αλλάζει η Ελλάδα. Ο Θεοδωράκης είχε φτιάξει τη Μικρή Ορχήστρα Πειραιώς, ο Χατζιδάκις ανέλαβε μετά από λίγο το Γ' πρόγραμμα της ΕΡΤ. Είχαν βγει νέοι καλλιτέχνες με μεγάλη αξία, υπήρχαν εν ζωή μεγάλοι καλλιτέχνες όπως ο Τσιτσάνης, ο Καλδάρας, ο Παπαϊωάννου. Η δικτατορία τα καπάκωσε όλα αυτά και μετά άρχισε αυτή η οπισθοδρόμηση.

Κι όμως πριν από λίγες εβδομάδες στη συναυλία-αφιέρωμα στον Μάνο Λοΐζο το Παλαί ντε Σπορ ήταν γεμάτο...

Προσέξτε, όμως. Οι περισσότεροι από αυτούς δε θα πάνε την άλλη μέρα να πάρουν το δίσκο του Λοΐζου, αλλά το δίσκο του σταρ της εποχής. Πρέπει να υπάρξει μία ορμητική διάθεση από τη νεολαία για να ανατρέψει την υπάρχουσα κατάσταση. Πήγαν στη συναυλία και ζήσανε τις ηρωικές τους στιγμές. Βρήκαν ένα άλλοθι της επαναστατικότητάς τους. Το θέμα είναι να πιστέψουν τα παιδιά ότι αυτό είναι το τραγούδι και να μην πάνε την άλλη στιγμή να αγοράσουν τους άθλιους δίσκους που κυκλοφορούν.

Τι μπορεί να φέρει αυτήν την ορμή;

Ολα είναι πολιτικά. Τα παιδιά είναι απογοητευμένα. Δε βγήκαν τυχαία στους δρόμους για τα θέματα των πανεπιστημίων. Δεν μπορεί να πληρώνει το κράτος δισεκατομμύρια για τη Γιουροβίζιον. Υπάρχει βέβαια το αντεπιχείρημα ότι πρόκειται για μια εμπορική πράξη, η οποία μας φέρνει μεγάλο κέρδος. Εντάξει. Αν συμβαίνει αυτό, κάνε και τη Γιουροβίζιον. Αλλά αυτή δεν κάνει καλό στο τραγούδι. Καλό κάνουν οι νέοι ποιητές, οι νέοι μουσικοί, οι νέες φωνές. Αυτοί δεν έχουν περιθώρια να φανούν. Αυτή τη στιγμή έχω εκατό τραγούδια που μου έχουν γράψει 7-8 συνθέτες. Δεν ξέρω πού θα διοχετευτούν. Κάνουμε μια προσπάθεια να σπάσει πια το ρόδι. Να βγει μια καινούργια μέρα καλή για το ελληνικό τραγούδι. Είναι δύσκολη πια αυτή η δουλειά. Ο δίσκος που κάναμε πέρυσι με τον Θεοδωράκη, με ερμηνευτές τη Φαραντούρη και τον Μητσιά και ενορχηστρωτή τον Ξαρχάκο, δεν παίχτηκε ούτε μια φορά στην τηλεόραση.

Γράφετε ασταμάτητα εδώ και 50 χρόνια. Αλλαξε ο τρόπος που κρατάτε τις σημειώσεις σας;

Δεν έχω σημειώσεις. Οι σημειώσεις είναι η ψυχή και η ζωή του καθένα. Το θέμα είναι ότι περνάνε τα χρόνια. Ενώ είμαι στο τραμ κι έχω στο νου μου μια εικόνα και λέω αυτή θα τη χρησιμοποιήσω, βγαίνοντας από το τραμ την έχω ξεχάσει. Θυμάμαι παλιά, έκανα ψαροντούφεκο και σκεφτόμουν κάτι. Εβγαινα και πήγαινα και το έγραφα. Τώρα έχω αρχίσει και ξεχνάω.

Για ένα καλύτερο τραγούδι

«Στην προσπάθεια που γίνεται για να καλυτερέψουν τα πράγματα στο ελληνικό τραγούδι κάναμε με τον Γιώργο Νταλάρα και τον Μιχάλη Κουμπιό ένα δίσκο που λέγεται «Σπάει το ρόδι», με την έννοια και με την αίσθηση ότι τα πράγματα θα πάνε πολύ καλύτερα.
Το αντικείμενο αυτής της δουλειάς είναι οι δέκα καλύτεροι του στίχου να μαζευτούν και να κάνουνε καινούργια τραγούδια με νέους συνθέτες και νέους τραγουδιστές. Η αρχή έγινε με αυτό το δίσκο, με ερμηνευτές τον Νταλάρα, τον Παπακωνσταντίνου, την Αλεξίου, τον Τερζή, τον Μητροπάνο, δηλαδή ένας δίσκος εθνική ομάδα.
Ελπίζουμε ότι σύντομα θα βγάλουμε δεύτερο δίσκο με τραγούδια σε στίχους Μάνου Ελευθερίου και τρίτο δωδεκάρι με στίχους Μιχάλη Γκανά.
Γιατί είναι δύσκολο;
Οι τηλεοράσεις έχουν ένα είδος συνεννόησης με τις εταιρίες και βάζουν μόνο τα τραγούδια που τις ενδιαφέρουν. Το ίδιο και τα ραδιόφωνα. Επικρατεί η λεγόμενη λίστα. Ετσι, φτάνουμε σε μία μασημένη, άθλια τροφή, διότι είναι άθλια τα τραγούδια που παίζονται και το τραγούδι δεν έχει τρόπο να αναπνεύσει, να ακουστεί. Γι' αυτό και βλέπετε ότι πολλαπλασιάζονται οι ανεξάρτητες παραγωγές. Ετσι, μπορεί να γίνει κάτι. Να διαλυθεί αυτή η παρα-αγορά κι επιπλέον να κάνουν τους ιδιοκτήτες των δισκογραφικών να καταλάβουν ότι πρώτον, το εμπόρευμα που πουλάνε είναι πολύ ακριβό και δεύτερον, να σταματήσουν να συνεργάζονται με την τηλεόραση, η οποία υπό καλές προϋποθέσεις θα ήταν ένα άριστο εργαλείο. Αλλά οι προϋποθέσεις είναι χειρότερες από κακές. Η τηλεόραση είναι κουτσομπολιό, ένα μπούτι, ένα βρακάκι, ένας πούστης, μία μοιχεία, ένα φόνος. Αυτή είναι η ελληνική τηλεόραση».

Για τη Θεσσαλονίκη

«Εχουν βγει εκεί σπουδαίοι καλλιτέχνες όπως ο Κουγιουμτζής και ο Σαββόπουλος και ήρθαν στην Αθήνα για να κάνουν καριέρα. Αν υπήρχε εκεί ένα στούντιο, μια δισκογραφική εταιρία δε θα είχαν συμβεί “σημεία και τέρατα”; Δε θα είχαν πεταχτεί σπουδαίοι τραγουδιστές, συνθέτες, μουσικοί; Γίνονται όλα εδώ, στην Αθήνα. Είναι ντροπή. Ντροπή και για τους Θεσσαλονικείς, οι οποίοι όφειλαν να είχαν φτιάξει αυτά τα πράγματα. Οφειλαν να είχαν μεγάλα θέατρα. Δεν μπορεί να δέχονται μόλις τελειώνει η χειμερινή σεζόν στην Αθήνα να έρχονται από 'δώ οι θίασοι για να κάνουν αρπαχτή στη Θεσσαλονίκη. Δεν επιτρέπεται οι τραγουδιστές, εδώ, της πρώτης γραμμής να ξεκινάνε το Μάιο για Θεσσαλονίκη για να τα πάρουν. Είναι ντροπή.


Συναυλία
Την Τρίτη 29 και την Τετάρτη 30 Μαΐου πραγματοποιείται στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης αφιέρωμα στον Λευτέρη Παπαδόπουλο, με τίτλο «Θα πιω απόψε το φεγγάρι», με τη χορηγία του ομίλου Eurobank EFG. Ενα μουσικό ταξίδι με άξονα τον ποιητικό λόγο του Λευτέρη Παπαδόπουλου και συνοδοιπόρους τον Γιώργο Νταλάρα, τη Μαρινέλλα, τη Γλυκερία, τον Κώστα Μακεδόνα, τη Μελίνα Ασλανίδου και το συγκρότημα των Οναρ.